Amstel’s Kerkelijk leven VAN DE eerste zestig jaren der vrijheid.

Nu het Gedenkboek, dat Dr. Vos uitgaf bij gelegenheid van het 32S-jarig bestaan van den Kerkeraad en van de Classis van Amsterdam, in het licht verschenen is, vestigen wij gaarne ook onzerzijds de aandacht op dit werk, dat èn door de prachtige uitvoering èn door den rijken inhoud zeker een standaardwerk mag worden genoemd.

In klein-folio formaat, op oud-HoUandsch papier gedrukt, voorzien met een schat van keurige reproductiën naar oude etsen, is dit boek een eere voor den uitgever, die het waagde een zoo kostbaar werk ter perse te leggen. Bovendien heeft de heer Bom, die dit werk uitgaf, niet minder aanpraak op onzen dank, omdat hij aan het historisch verhaal van Dr. Vos toevoegde een compleete Bibliographic en Iconcgraphie der Amsterdamsche predikanten «tl een lijst van de kerkeraadsleden en diakonessen. Het mag dan ook gerust getuigd, dat tot dusverre op het gebied der vaderlandsche kerkhistorie nog geen werk verschenen is, waaraan zooveel kunst en arbeid is ten koste gelegd. Het is [daarom te meer te betreuren, dat de prijs zoo hoog is gesteld (25 gulden zonder en 30 gulden met band), dat het slechts voor enkele liefhebbers te verkrijgen zal zijn.

Het historische tafereel van het kerkelijk leven, dat Dr. Vos ontwerpt, is rijk aan inhoud. De strijd van onze vaderen, eerst om de kerk te reformeeren, daarna om haar te handhaven tegenover het Arminianisme, en eindelijk hun worsteling tegen de overheersching derLibertijnscheregenten, vormen de grondtrekken van deze schilderij. Voeg daarbij de handhaving van leer, tucht en kerkenorde in eigen kring, den invloed van Amsterdam's kerk op classis, provincie en vaderland, den Zendingsarbeid in onze koloniën, den strijd met Vondel en de Academieheeren en ge verstaat, hoe afwisselend de beelden zijn, die hier voor uw oog voorbijtrekken. Wie den strijd en den moed, de beginselen en den ijver onzer Calvinistische vaderen wil leeren kennen, kan hier rijkelijk te gast gaan. Het hart van het Nederlandsche Calvinisme klopte in de i6e eeuw nergens luider dan in de Gereformeerde Kerk van Amsterdam.

Ook kan aan Dr. Vos de lof niet ontzegd worden, dat f hij met geoefende hand en g et kennis van zaken dit historisch beeld childerde. Al is Dr. Vos geen Rembrandt, ie met zijn wonderlijk lichtspel de personen even doet; al ontdekt het critisch oog poedig genoeg gebreken en leemten ook n de kennis der betrokken litteratuur, die ij een historieschrijver van den eersten ang ondenkbaar zouden zijn, — zoo vindt en, om slechts éen voorbeeld te noemen, an den invloed, dien Amsterdam's Kerkeaad op een gewichtig besluit der Dordtsche ynode oefende in zake de Zending, geen oord gemeld, — toch heeft dit werk groote erdiensten, en het feit, dat Dr. Vos rij gebruik kon maken van de historische chatten in de archieven van Amsterdam's Kerkeraad en Classis verscholen, maakt dat deze studie ook voor den historicus van waarde blijven zal. Het is daarom te meer te betreuren, dat niet alleen in den ongelukkig gekozen titel, maar ook in een telkens oprakelen van persoonlijke herinneringen uit den tijd van 1886 aan deze historische studie een bijsmaak wordt gegeven, die niet voor alle lezers even aangenaam zal zijn. Tot het kleinzielige daalt dit zelfs af, waar Dr. Vos telkens blijkbaar met opzet vermijdt aan de leerlingen der Vrije Universiteit, ook waar hij hun historische studies gebruikt, den doctorstitel te geven.

Laat ons ten slotte er nog op mogen wijzen, dat Dr. Vos op ongedachte wijze komt bevestigen, dat de tekst der liturgie van 1611, die door Prof. Rutgers en Prof. Kuyper als authentiek werd beschouwd en daarom door hen ten grondslag werd gelegd aan de nieuwe uitgave hunner liturgie, ook in Amsterdam's classis ais alleen gezaghebbend werd beschouwd. Hij deelt nl. mede op blz. 265, dat Trigland en Roland, die beide op de Dordtsche Synode aanwezig waren, in 1621 op last der Amsterdamsche Classis een formulierboek hebben aangelegd, dat door alle predikanten moest geteekend worden. In dit formulierboek waren met de belijdenisschriften en de Canones van Dordt ook de Liturgische formulieren opgenomen, en wel de editie van 1611, die daarmede als authentiek werd gewaarmerkt. Slechts pro memorie zij hier meegedeeld, dat Ds. Vos hieruit afleidt, dat het woord alhier in de tweede doopvraag in de Amsterdamsche kerk dus niet in gebruik was, wat in verband met de uitdrukkelijke tegenspraak van Trigland zelf al even dwaas is als de meening op blz. 258 verkondigd, dat in Amsterdam de oude vorm van het formulier voor den bejaardendoop uit de Zeeuwsche hturgiezou gehandhaafd zijn tegenover het verbeterde formulier, dat de Dordtsche Synode vaststelde en dat sinds in alle kerken gebruikt is geworden.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen