Van moderne zijde

Amsterdam, 31 Mei 1907.

Van moderne zijde heeft men, gelijk te verwachten was, het ons zeer euvel geduid, dat we wezen op de zwakke bestrijding, die het referaat van den heer S. K. Bakker om het socialisme aan te bevelen, op de vergadering der moderne theologen vond.

De Hervorming ging zelfs zoover ons van laster te beschuldigen.

We hebben met opzet het officieele verslag van deze vergadering afgewacht, om te zien of onze indruk wellicht onjuist was geweest. Nu de Hervorming zelf in een bij blad een uitvoerig verslag èn van het referaat èn van het daarop gevolgde debat geeft, meenen we op dit verslag als juist te kunnen afgaan.

Uit dit verslag nu blijkt, dat van de zeven heeren, die aan het debat deelnamen, slechts twee verklaard hebben het geheel met den inleider oneens te zijn, nl. de heer Dr. C. J. Niermeijer en de heer Bax Jr. Een der debaters, de heer Bruinwold Riedel, viel scherp den heer Niermeijer aan over diens critiek, nam het voor den referent op en verklaarde openlijk hulde te wille brengen aan het socialisme als streven, al keurde hij het doel van het socialisme af.

De heer N. J. C. Schermerhorn vond, dat de referent niet ver genoeg ging. Niet van de sociaal-democratie, maar van de anarchie wachtte hij alleen heil:

De heer N, J. C. Schermerhorn vindt een sociaal-democratisch addertje in het referaat. Men heeft de menschen niet te leeren, dat ze moeten heerschen, maar dat zij de maatschappij en den mensch moeten dienen. De vorige sprekers hebben over het staatssocialisme gesproken. Men moet niet den weg van de sociaal-democratie, maar den weg van de anarchie opgaan. Niemand moet willen heerschen, ook niet een meerderheid van volk, zooals in de democratie. Onder elke „cratie" zal de meerderheid beslissen en daardoor belemmerend werken op den vooruitgang, die steeds wordt gedragen door revolutionaire minderheden. Slechts die maatschappij is gewenscht, waarin de mensch zich ten volle zal kunnen ontplooien, d. i. eene maatschappij, waarin de individueele vrijheid is gewaarborgd.

Van meer beteekenis dan wat deze dii minores orakelden, is wat Prof. Bruining in 't midden bracht, die in het referaat nog al scherp was aangevallen om wat hij in een catechisatieboekje over het socialisme had geschreven. De verdediging van Prof. Bruining, die zich alleen wist te beroepen op het reeds verouderde populaire geschrift van Bellamy „Het jaar 2000", was zeker niet schitterend. Wat het referaat zelf betrof, verklaarde hij „het eerste gedeelte tot op aanmerkelijke hoogte met instemming te hebben gehoord". Het tweede gedeelte had hem echter „onbevredigd" gelaten. Op de vraag: welk doel de socialisten stelden en hoe ze dit doel wilden bereiken, had hij geen antwoord ontvangen. Onder de socialisten zelf heerschte nog veel verschil van gevoelen en zoolang ze 't nderling niet eens waren, „kunnen wij, eide Prof. Bruining, zeker veel gevoelen oor wat hen drijft, kunnen we ook hun cherpe critiek op bestaande toestanden et ingenomenheid begroeten, overtuigd, at dit indirect een veelszins heilzamen nvloed zal uitoefenen, maar kunnen we och ten slotte hun optreden niet anders an onbezonnen achten, kunnen we in geen eval daarmede meegaan".

Zwakker bestrijding is wel nauwelijks enkbaar, De referent had dan ook geen ongelijk, toen hij zijn repliek begon met e opmerking, dat „hij iet of wat verlegen was wat hij zeggen zou, daar geen der sprekers iets heeft ingebracht tegen de gronden waarmee hij zijn oordeel over de zedelijke beteekenis van het socialisme trachtte te motiveeren". De juistheid dezer opmerking kan kwalijk ontkend worden. Van een principieele oppositie was geen sprake geweest.

Onze critiek was, sooals uit dit verslag blijkt, eer te zwak, dan te sterk gekleurd.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen