Nu de zomerrust

Amsterdam, 20 September 1912

Nu de zomerrust voorbij Is en overal, zoowel In het Parlement als aan de Univer' siteiten, de arbeid hervat wordt, vond op den traditloneelen derden Woensdag in September ook de plechtige opening der lessen aan de Vrije Universiteit plaats.

Voor een talrijk opgekomen publiek bestaande uit Directeuren, Hoogleeraren en studenten, terwgl ook de Voorzitter van de Regeeringscommissie en een deputaat der Gereformeerde Kerken aanwezig waren, hield de pro< rector Prof. Dr. H. Bavinck daarbij een toespraak, waarvan de korte inhoud luidt:

De hoogleeraar riep de studenten bij den aanvang van den cursus een driedubbel welkom toe. Een welkom, omdat zij studeeren mogen, omdat zij studeeren mogen in dezen allermerkwaardigsten tijd, en omdat zij studeeren mogen aan een Universiteit, die zich de belijdenis van Christus niet schaamt. Dat zijn voorrechten, die aan zeer weinigen geschonken worden, en die vanzelf de vraag doen opkomen, waaraan zij te danken zijn. Maar deze vraag laat zich uitbreiden tot een andere, die veel dieper ingrijpt en veel wijder omvang heeft: vanwaar de ongelijkheid, de verscheidenheid onder de menschen, vanwaar de veelheid der schepselen, in de gansche wereld?

Van ouds heeft dit probleem de aandacht getrokken, en talloos vele stelsels, die uitgedacht zijn, om aan dit probleem eenfge oplossing te geven. Maar in onzen tijd heeft dit probleem vooral practisch en sociaal een buitengewone beteekenis erlangd. En de man, die het zoo het eerst in den nieuweren tijd klaar en duidelijk aan de orde gesteld heeft, is Jean Jacques Rousseau, wiens geboortedag vóór tweehonderd jaren op den 28 Juni 1.1. te Genètre en Parijs feestelijk werd herdacht.

Hij werd tot dit probleem geleid door een prijsvraag, uitgeschreven door de Academie te Dijon. Twee verhandelingen zagen toen achtereenvolgens van hem het licht, een over den zeden bedervenden invloed van de wetenschappen en kunsten, en een andere over de oorzaken van de ongelijkheid onder de menschen. En daarin verklaarde hij deze ongelijkheid, althans voor het grootste gedeelte, uit de ontaarding van den oorspronkelijken natuurstaat, waarin alle menschen gezond rn vrij, goed en gelukkig waren. De maatschappij, de cultuur, werd dus de oorzaak van alle kwaad, en verlossing was alleen te verkrijgen, door tot de natuur terug te keeren.

Onberekenbaar was de invloed, dien Rousseau met deze opper/lakkige theorie uitoefende op tijdgenoot en nakomeling. Napoleon zeide naar waarheid, dat Frankrijk zonder Rousseau geen revolutie zou hebben gehad. Kunst, wetenschap, staat, maatschappij, godsdienst-, rede-en opvoedingsleer ontvingen den stempel van zijn geest; en nog staan heden ten dage bij het noemen van zijn naam de partijen scherp tegenover elkaar. Voor den een is hij een volksvergifter, voor den ander een vader van al de toote ideeëa, waarvan wij sedert de revolutie hebben geleefd.

Maar onwillekeurig doet de naam van Rousseau ons denken aan een ander man, die twee eeuwen vroeger jaren lang in Geneve geleefd n gearbeid had, aan Johannes Calvijn. Ook eze beeft op zijn wijze over de ongelijkheid agedacht, eerst zeer zeker in religieus, maar an toch verder ook in allerlei ander opzicht. n hij herleidde dete niet tot cultuur of natuur, aar ging veel verder en veel dieper terug, tot e vrijmachtige beschikkmg van den souvereinen od, die echter in Christus ook een barmhartig n genadig Vader was. En daardoor heeft alvijn in de eerste plaats berusting en tevreenheid gepredikt, gansch anders dan Rousseau, ie slechts ontevredenheid zaaide en tot opstand rikkelde. Maar voorts heeft hij in de harten ijner volgelingen een geloofsvertrouwen en een eldenmoed ingestort, die tot de grootste daden n staat stelde. En eindelijk heeft hij daardoor ok een actie in het letren geroepen, welke, aar luid der historie, ook politiek en sociaal oor de volken ten overvloedigen zegen is geeest. Wandelend in zijn voetstappen, worden e dus niet tot lijdelijkheid gedoemd, maar eeleer geprikkeld tot krachtige werkzaamheid, en werkzaamheid echter, die geen revolutionair aar een reformatorisch karakter draagt en oowel van star conservatisme als van onhistoisch radicalisme zich onderscheidt. Daardoor mag een hartelijk welkom worden oegeroepen aan hen, die in dezen tijd aan deze niversiteit hun opleiding zoeken. Ook zij orden aanstonds tot ernstigen arbeid geroepen, aar tot een arbeid, die niet in allerlei pracische werkzaamheden, maar die in de eerste, n de tweede en in de derde plaats in diepe, reede, degelijke studie moet bestaan. Het is thans voor' hen de tijd om te veramelen, later volgt die om uit te geven. aarmate ze hier meer vergaderen, zullen e later meer kunnen uitdeelen. En zoo bewamelijk toegerust als menschen Gods, zullen e later voor Kerk en Staat en Maatschappij ot een rijken zegen kunnen zijn.

Met groote belangstelling en onverdeelde andacht werd naar dit uitnemende woord eluisterd, dat op zoo waardige wijze den oon inzette voor den nieuwen cursus. Het aantal studenten, dat zich thans eeds bij den Rector liet inschreven beraagt 24, waarvan 11 voor de Theoloie, 6 voor de Rechten, 4 voor de Letteen en 3 voor de Medicijnen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen