De Moderne Positieve Theologie in Duitschland.

Onder de proefschriften waarvan Prof.

Roessingh met lof melding maakt, behoort ook de dissertatie, waarop Dr. J. Thijs vlak vóór de groote vacantie promoveerde tot doctor in de Theologie, en die we destijds, doordat de redactie-arbeid stil stond, niet konden bespreken.

Gaarne halen we thans dit verzuim in, omdat dit jongste theologische proefschrift aan de Vrije Universiteit, onder de leiding van Prof. Bavinck ontstaan, opnieuw een kostelijke bijdrage levert voor wie zich oriëntèeren wil op het gebied der hedendaagsche Theologie.

Gelijk Dr. Thijs in zijn Inleiding opmerkt, is het voor het Christendom altoos een der belangrijkste vragen, welke houding het heeft aan te nemen jegens de cultuur.

Op zich zelf genomen staat het Christendom zeker niet vijandig tegenover de cultuur, want de bijzondere openbaring Gods, waarop de Christelijke religie rust, onderstelt de algemeene openbaring, en op deze algemeene openbaring is ook de cultuur opgebouwd. Alleen omdat de ontwikkeling der cultuur onder de werking der zonde staat, kan de Christelijke religie haar niet in alles voor goed en waar erkennen, en daardoor wordt dan het probleem geboren, welke houding het Christendom heeft aan te nemen tegenover het cultuurleven te midden waarvan het verkeert.

Dit probleem, dat van meet af in de Christelijke Kerk bestaan heeft, is vooral in onze dagen van zoo ingrijpende beteekenis geworden, omdat de cultuur geheel nieuwe banen insloeg en daarbij niet zelden in haar philosophie, in haar natuurkunde, in haaf psychologie tpt resultaten kwam, die haar steeds verder van het Christendom verwijderden. Het scheen zelfs, alsof een modern mensch, die met deze cultuur medeging, met het Christendom zich niet langer vereenigen kon, evenmin als een Christen, die nog aan de Openbaring Gods in de Schrift vasthoudt, zich met deze cultuur kon verzoenen. Toch kan dit het standpunt van het Christendom niet zijn. Hoe critisch het ook tegen deze' moderne cuttuur optreedt, het heeft een roeping om de eeuwige waarheden, die het belijdt, ook voor den modernen mensch te handhaven en een zuurdeeg te zijn, dat de drie maten meels doorzuurt, door de oude W9.arheid te belijden in vormen, die aan het bewustzijn van onzen tijd zich aanpassen. In goeden zin kan daarom het Schlagwort door de Duitsche theologen opgenomen: Weiterbildung der Religion, ook door ons worden overgenomen.

Onder._de pogingen nu, om deze klove tusschen het moderne cultuurleven en het Christendom te overbruggen, neemt de school van de moderne positieve Theologen in Duitschland zeker een zeer belangrijke plaats in. De naam zelf dezer school duidt aan, hoe ze dit program verwerkelijken wil. Ze wil eenerzijds vasthouden aan dê groote waarheden, door de .Christelijke Kerk aller eeuwen beleden en daarom noemt ze zich zelf positief. En aan de andere zijde wil , ze aansluiting zoeken aan het geestesleven van onzen tijd en daarom noemt ze zich modern.

Het-is deze school, als wier voornaamste representanten Kaftan en Seeberg optreden, die door Dr. Thijs tot onderwerp van zijn proefschrift is genomen. Hij behandelt eerst het program, waarmede deze school is opgetreden; laat daarna, in een tweede hoofdstuk, zien, hoe ze denkt over de beginselen der Theologie, met name over haar karakter, haar grondslag en haar beteekenis; vervolgens welke opvatting ze heeft van de groote dogmata der Christelijke Kerk over God, Schepping, zonde, Christus enz., om dan in een slothoofdstuk een beoordeeling van. deze School te geven.

Uit het welgedocumenteérde overzicht, dat Dr. Thijs geeft van de opvattingen dezer school, blijkt wel duidelijk, hoe zij, die zich zelf als orthodox aandient en zegt. lijnrecht tegenover de liberale Theologie te staan, toch op schier alle punten met de belijdenis der Kerk in conflict komt. De grondfout dezer school is dan ook niet in de eerste plaats, dat ze vele resultaten waartoe de moderne cultuur kwam, en die nog zeer onzeker en twijfelachtig zijn, met het Christelijke dogma wilde verbinden, maar haar primsipieele fout ligt daarin, gelijk-Dr. Thijs opmerkt, dat ze voor de Theologie twee grootheden, de openbaring Gods en het moderne geestesleven, als constitutief opvatte en door aan het moderne geestesleven een materieelen invloed op de Theologie te gunnen, een geheel anderen inhoud gaf aan de groote dogmata der Christelijke Kerk. Zoo is ook deze moderne positieve Theologie er niet in geslaagd zulk een vereeniging van Christendom en cultuur tot stand te brengen, waarbij het Christendom geen schade lijdt, en heeft hiar goed bedoelde poging daarr door fiasco geleden. In zoó verre is ze daarom ook voor ons wel een baken in zee. Toch neemt dit niet weg, zooals Dr. Thijs aan het slot van zijn beoordeehng zegt, dat de ernst en het gewicht van het probleem, dat door deze moderne positieve Theologie aan de orde is gesteld, door ons niet ontkend mag worden. De deur der Theologie moet openstaan voor alle waarheidskennis en de Theologie moet in rapport worden gebracht met'het bewustzijn onzer eeuw. Maar al mag van het moderne geestesleven-een formeel gebruik gemaakt worden, de inhoud der Theologie is niet te ontleenen aan een Kantiaansche of positivistische wijsbegeerte, maar uit de Schrift te putten. De Heilige Schrift is en moet blijven het principium unicum theologiae. Voor dit proefschrift, dat niet "alleen op zeer degelijke wijze bearbeid is, maar welks klare voorstelling en goed verzorgde stijl allen lof verdient, zijn we Dr. Thijs dank­ baar. Het getuigt-van geen geringe werk' kracht, dat hij, te. midden van zijn drukken ambtelijken arbeid als predikant, zulk een studie volbrengen kon. Zijn dissertatie levert met alleen een interessante bijdrage om ons op de hoogte te brengen van wat op wetenschappelijk gebied in het buitenland omgaat, maar ze dient ook om te laten zien, langs welken weg het probleem van Christendom en cultuur niet moet worden opgelost.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen