'Hier leert de natuur ons zelf den weg' - pagina 103

groei en oorlog. de jaren 1933-1945

102

Een zogeheten Gasschutzschule nam in de zomer van 1943 zijn intrek in de scheikundevleugel. Duitse militairen kregen er les over strijdgassen en het gebruik van gasmaskers. Op 5 augustus 1943 deed de Sicherheitspolizei een inval, waarbij de portier werd mishandeld en twee leden van het personeel gevangen werden genomen. Op 5 oktober 1943 volgde een inval met als doel Coops, wiens illegale activiteiten niet onopgemerkt waren gebleven, te arresteren. Coops was niet aanwezig, maar in november van dat jaar zou hij worden opgepakt toen hij probeerde naar Engeland te vluchten. Op 7 februari 1944 verscheen een Duitse genieofficier, Oberstabsingenieur Kindermann, die het hele laboratorium voor zich opeiste. Sizoo, die werd gesteund door het bestuur van tno, deed er alles aan om deze inbeslagname te voorkomen. Hij wist te bereiken dat niet het hele laboratorium werd gevorderd, maar hij moest wel zijn kamer uit en verhuisde naar de kamer van Coops. Sizoo’s inspanningen hadden tot gevolg dat de afdeling met de neutronengenerator in gebruik kon blijven. De instrumentenmaker Jongbloed verhuisde in het geheim de werkplaats naar de Valeriuskliniek. Op 11 maart brak er brand uit in de scheikundevleugel. Volgens de Duitsers was de brand te wijten aan sabotage en Sizoo moest in de daaropvolgende dagen alles in het werk stellen om deze beschuldiging te ontzenuwen. Een nieuwe klap kwam enkele maanden later. Op 4 mei 1944 verscheen een andere Duitse officier, een zekere dr. Böttcher, die meedeelde dat de hele inventaris van het natuurkundig laboratorium werd gevorderd. Het bleek dat het Böttcher met name om de neutronengenerator te doen was, een interesse die voortkwam uit de Duitse pogingen om het geheim van de atoomenergie als eerste te ontrafelen en in te zetten voor de oorlogsvoering.100 Sizoo wist opnieuw enig uitstel te krijgen door erop te wijzen dat het hier een tno-laboratorium betrof. Böttcher verzegelde vervolgens enkele kamers op de tweede verdieping, onder andere die waarin de neutronengenerator was opgesteld en vertrok weer. De daaropvolgende dag werd hard gewerkt om de instrumenten die er nog stonden en de kostbaarste boeken uit de bibliotheek te verbergen. Veel kon op deze manier nog worden gered. In september 1944 werd echter de neutronengenerator definitief in beslag genomen. De generator werd onder leiding van een ondeskundige nsb-er gedemonteerd en een door de instrumentenmaker J. Knol terloops gestelde vraag of bepaalde metaaldelen al waren ingevet leid-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen