"Aesthetisch" of "puriteinsch"? - pagina 13

e e n k o m s t e n tusschen h e t g e e n wij bij o n s kennen, en bij hen vonden, ten opzichte v a n de literatuur en v a n h a a r beschrijving, dubbel b e l a n g rijk. D a a r o m durfde ik hier o o k zoo v e e l plaats g e v e n aan hun meeningen. D e vergelijkende literatuurgeschiedenis, die in onzen tijd zoo buiteng e w o o n v e e l en z o o m o o i w e r k v e r r i c h t in de bepaling v a n allerlei internationale invloeden, zal ongetwijfeld n o g m e e r kunnen bereiken, w a n n e e r zij h a a r b e m o e i i n g e n o o k meer g a a t uitstrekken o v e r g e w i c h t i g e parallelle verschijnselen, die v a n elkander weinig afhankelijk, in gelijke o f gelijksoortige o o r z a k e n en toestanden verklaring vinden. In v e r b a n d en d o o r vergelijking met andere literaturen zal men o o k de onze eerst volledig kunnen v e r s t a a n en w a a r d e e r e n . M i t s daarbij de h o o f d v r a a g zij, n i e t : w a t k o n d e n wij v a n de anderen o n t v a n g e n ? en n o g m i n d e r : w a t v e r m o c h t e n wij den a n d e r e n t e g e v e n ? m a a r : w a t wilden, w a t konden wij zelf? w a t is het eigene, het n a t i o n a l e ? D e vergelijking met E n g e l a n d , w e l k s v o l k s a a r d , misschien d o o r a f k o m s t , zéker d o o r historie en religie, z o o v e e l o v e r e e n k o m s t heeft met den onzen, zal daarbij e e n e e r s t e plaats m o e t e n i n n e m e n . Gij hebt ongetwijfeld zelve reeds parallellen g e t r o k k e n , toen ik de D u i t s c h e kenschetsing en b e o o r d e e l i n g van puriteinsche dichters, dichtw e r k en publiek besprak. E n g e d a c h t aan e v e n s c h e e v e voorstelling ten onzent v a n kunst der 16de en 17de eeuw, in de 1 9 d e en 2 0 s t e . D e v e r r e g a a n d e o n t k e r s t e n i n g van o n s volk heeft d a a r a a n zeker o o k s c h u l d : men n e e m t g a a r n e aan, dat het z o o w a s ; de christelijke g e d a c h t e v a n den G e r e f o r m e e r d e n o f hem geestelijk v e r w a n t e n dichter w a a r d e e r t men moeilijk, v e r s t a a t men slecht. M a a r de h o o f d o o r z a a k ligt in de literatuurgeschiedenis, die de publieke opinie o p dit g e b i e d leidt, en maakt. D a t is h a a r z w a k k e zijde in het a l g e m e e n : terwijl zij eenerzijds een g r o o t geestelijk bezit b e w a a r t , de continuïteit b e v o r d e r t , en het heden v e r klaart, legt zij anderzijds eenzijdige oordeelvellingen v a n b e p a a l d e pers o n e n en tijden vast, v o o r v e l e geslachten soms. Z o o a l s oudtijds v a n den dichter w e r d gezegd, dat hij 't w a s , die de helden maakte, z o o zou men den literatuur-historicus den maker der dichters kunnen n o e m e n ; den een heft hij in het licht en den a n d e r dringt hij in het duister. D e literatuurgeschiedenis der m o d e r n e volken is een n i e u w e w e t e n schap, o n t s t a a n o p het v o o r b e e l d der humanistische beschrijving v a n d e a n t i e k e letterkunde, uit a l g e m e e n e b i b l i o - b i o g r a p h i s c h e g e l e e r d e n g e schiedenis, afzonderlijke dichter-levens, plaatselijke geschiedbeschrijving, poëtiek, litteraire polemiek, berijmd letterkundig essai in brief- o f satirevorm, tijdschriftartikelen, kritische verhandelingen en a e s t h e t i c a . H e t a l g e m e e n z i c h t b a r e begin bij o n s : JERONIMO DE V R I E S ' Geschiedenis der Nederduitsche Dichtkunde b r e n g t o n s reeds in de 19de e e u w ( 1 8 0 8 — 1 8 1 0 ) ; v o o r de middeleeuwen kon deze toen e c h t e r al gebruik m a k e n van het w e r k van een v o o r g a n g e r , V A N W i J N . D i e n s vrienden L E L Y V E L D en V A N G O E N S w a r e n weinig v e r d e r g e k o m e n dan g r o o t e p l a n n e n ; de „ d i c h t e r " E L Z E V I E R h a d zijn g r o o t s c h o n t w e r p , w a a r v a n poëtiek met geschiedenis v a n Latijnsche, Italiaansche en N e d e r l a n d s c h e letteren deel uitmaakten — als s y m p t o o m niet zonder belang — e v e n m i n u i t g e v o e r d . K o r t na het raidden der e e u w had e c h t e r e e n letterlievend predikant, D s . HARDY, een p o o v e r e Schets geleverd ( 1 7 5 9 ) , terwijl reeds

15

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen