De beteekenis der wetsidee voor rechtswetenschap en rechtsphilosophie - pagina 112

111 7: "Hic vero iuris regni fit mentio, ad mutuam obligationem inter regem et populum, et contra vici ssi m ostendam. Ex hoc itaq ue loco (scl. I Sam. 10 : 25) observandum, post factam electionem cui Deus ipse praefuit, Samuelem exponere Sauli vocationis summan et officium, et quomodo sit illi imperand um, ad Dei cultum tuendum et promovendum, et popllli totius commodum et utilitatem procurandam . Ac vicissi m populo suum erga regem officium declarare, nempe obedientiam regi, ut si rex militem conscripserit, si tributum impera rit, et si milia, sciant se regi in istis omnibus obedientiam debere. Hinc vero discimus, omnem legitimam reipublicae administrationem niti legibus, ae proinde

non sufficere, si multi viri sint primariae autoritatis, sed maxime requiri ut eertae ponantur leges, quibus instar fraeni cuiusdam in officio singuli contineantur: ac ne sibi quidvis licere qui ad g ubernacula reipllblicae sedent arbitrentur, ac proinde ne extra su os limites egredi sibi permittant. Et vicissim ut populi in officio retineantur, et nihil temere sibi aggrediendum, neq ue etiam insurgendum adversus superiores sciant: sed legibus et statutis regantur, et quisque officium in propria vocatione faci at. Istud igitur in primis hic obser-

vandum, ut mimirum legibus et institutis quaelibet respublica constituatur .... . . Hanc ob causam legibus et institutis regi respublicas oportere videmus, sive

rex dominetur, sive magistratus rempublicam administrent, ne quid ex libidine cuiusquam geratur, sed singuli quid sui sit officii ex leg ibus discant et iisdem subiiciantur et obtemperent: ac sint veluti populorum armatura" (Wij cursiveeren) . Hoezeer in de Calvinistische gezagsleer te allen tijde de gebonde nheid van alle overheid aan het positieve recht, uit den natuurrechtelijken, goddelijken g rondslag van dit recht werd afgeleid, moge ook blijken uit de volgende uitspraak bij den veelszin s door de humanistische geschiedschrijvers miskenden Althusius. In zijn beroemd werk: Politica (methodice digesta atque exemplis sacris et profanis iliustrata) (Gronin gen 1610) cap. IX p. 122, polemiseert hij hefti g tegen Bodin's humanistisch principe " Princeps legibus solutus est". " Erit igitur ex horum sententia (scl. Bodini c.s.) summa potestas, quae civilli lege non est definita, sed illa soluta: quod ego non dixerim. Nam lege civili

potestatem solvere, est etiam aliquatenus naturalis et divinae legis vinculis eandem exuere. Nulia enim est, nee esse potest lex civilis, quae non aliquid naturaUs et di vinae aequitatis immutabilis habeat admissum. Nam si haec prorsus discedit a sententia juris naturali s et divini, non lex4dicenda est, sed nomine hoc prorsus indigna" (Wij cursiveeren) . Hier openbaart zich de practisch-juridische beteekenis van de Calvinistische opvatting der goddelijke souvereiniteit en reeds het inzicht in deze fundamenteele beginsellijn bij Althusius had Gierke er voor behooren te waarschuwen, Althusius tot een rechtstreeksch voorlooper van den human istischen Rousseau te stempelen. Trouwens wie Althusius' werk niet vooringenomen, maar vanuit de aan het systeem ten grondslag li ggende wetsidee analyseert, ziet in dit geheele machtig stelsel de zij 't al niet immer zuivere uitwerkin g van de Calvinistische grondgedachte. Dat Althusills en met hem de andere Calvini stische monarchomachen (Beza, Hottomannus, Languet, Du PIessis de Mornay, Milton etc.) in den geest van den tijd de heerschende regelen van standenstaatsrecht (zie het beroep op dit positieve staatsrecht in Politica p. 235 vl g.: " De regni commissione"), tot een natuurrechtelijk gezagsprinciep hebben uitgebreid, is ongetwijfeld juist. Maar evenzeer hebben zij en met name Althusius tegen de revolutionaire opvatting der volkssouverein iteit de onderworpenheid van den populus aan het positieve recht geleeraard (Zie Politica p. 124/5 ): ("Restat igitu r, ut definiamus potestatem ill am summam, quam consociat 0 corpori politico ex jure maiestatis, quod iIlud sibi soli vindicat, attribuimus ..... . Universalis dicitur, praeeminens, prima, atque summa, non quod lege est soluta, vel absoluta potestas" ... etc.) Aan de organische staatsgemeenschap, niet aan de atomistische volksmassa is het gezag inhaerent. Zie Pol. Praefatio " Pl erique jurisconsulti et politici haec (scl. jura majestatis) soli principi et summo magistratui propria adscribunt. ..... Contrariu m ego cum paucis aliis statuo, adeo nimirum haec corpori symbiotico consociationis universalis propria esse, ut hu ic spiritum ani mam et cor attribuant, quibus sublttis, corpus illud, Q.v quod dixi, etiam pereat" ... Hoezeer Althusius afkeerig was van een revolutionaire democratie, blijkt zonneklaar uit zijn beschouwingen . "De natura et

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen