De beteekenis der wetsidee voor rechtswetenschap en rechtsphilosophie - pagina 43

42

rechtsbegrip, ofschoon het naar zijn inhoud langs empirischen weg kan worden gewonnen, kan dus eerst vanuit de rechtsidee, door de betrekking tot de rechtswaarde "philosophisch begründet werden" 7). Rechtservaring is eerst mogelijk door -het positieve recht tot de rechtswaarde in betrekking te stellen. Maar op dit critische punt aangekomen, legt Radbruch openhartig de grond-antinomie van de humanistische wetsidee, de onverzoende tegenstrijdigheid tusschen wetenschaps- en persoonlijkheidsideaal bloot. Immers, de wetenschap zelve kan geen waarden bewijzen, de waarden zijn slechts voor aanvaarding, niet voor wetenschappelijk kennen vatbaar. De rechtswaarde als -het doel van het positieve recht is slechts één der waarden naast andere. Naast de gerechtigheidswaarde als gemeenschapswaarde staan de beide andere waardegroepen : de persoonlijkheidswaarde der zedelijkheid en de werkwaarden der waarheid (wetenschap) en schoonheid (kunst). Deze waarden kunnen niet onverzoend naast elkander blijven staan. De coördinatie moet tot subordinatie worden. Een der waarden moet als absoluut worden aangenomen en hier kan slechts de persoonlijkheid een keuze doen. Wetenschappelijk moeten ieder der drie mogelijke groepeeringen, die ieder voor zich door een bepaalde leuze (vrijheid, macht of cultuur) worden getypeerd en waarvan althans de beide eerste hun neerslag in bepaalde politieke systemen (liberalisme en democratie eenerzijds, conservatisme anderzijds) gevonden hebben, als gelijkwaardig gelden. Het wijsgeerig relativisme, waarvan Radbruch op het voetspoor van zijn leermeester Georg Jellinek zich een aanhanger betoont, kan aan een wetenschappelijke rechtswaardebeschouwing slechts tweeërlei taak voorbehouden: eenerzijds het onderzoek naar de juiste middelen, die tot het eenmaal aanvaarde rechts doel moeten leiden (dit is de taak der politiek) en anderzijds het onderzoek naar de mogelijke rechtsdoeleinden zelve (dit is de taak der rechtphilosophie). Kan de rechtsphilosophie in den strijd om de rechtsdoeleinden dan niet in wetenschappelijken zin een keuze doen, ze kan toch de persoonlijke keuze voorbereiden, doordat zij de politieke consequenties van een meening, de door haar veronderstelde levens- en wereldbeschouwing en eindelijk haar systematische verhouding tot andere politieke overtuigingen aantoont. Eerst door een alzij.dig onderzoek van alle mogelijke standpunten kan de inhoud der rechtswaarde volledig worden begrepen 8). Maar hoe kan nu het rechtsbegrip op algemeen geldige wetenschappelijke wijze zich aan de rechtswaarde oriënteeren, wanneer de keuze van den inhoud dezer waarde geheel aan de persoonlijke overtuiging is overgeleverd? Ieder gevoelt hoe de antinomie tusschen wetenschaps- en persoonlijkheidsideaal hier prangt. De persoonlijkheid mag niet onder de continuiteitstyrannie van het humanistisch wetenschapsideaal geknecht worden. Zij moet dit wetenschapsideaal terugdringen uit het rijk der cultuur en

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen