1925 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 83

83 statistische beschouwingen en waarschijnlijkheidsberekening de toevlucht te nemen, maar de elementaire processen bleven toch die der dynamica, en, ofschoon dit laatste tegenwoordig zeker niet meer geldt, en een groot deel der processen in de atomen niet de wetten der dynamica volgt, zelfs niet der electrodynamica, zoo is het toch de vermelding waard, dat juist de dieper en breeder ontwikkelde mathematische methoden van de ,,mécanique celeste" tegenwoordig zoo veelvuldig toegepast worden, op de bewegingen der electronen in en om het atoom. Newton's systematische ontwikkeling van de grondbeginselen der natuurphilosophie is niet alleen van geweldigen invloed geweest op de ontplooiing der natuurwetenschappen, maar ook op die der wijsbegeerte, niet het minst door den invloed die van Newton op Kant is uitgegaan. „Kant, de telkens weer opnieuw tot geestelijken vader der moderne wijsbegeerte uitgeroepene, Kant, heeft van Newton zeer grooten, misschien den grootsten invloed ondergaan" ^), En sinds Kant is het begrip natuurwet een begrip van verstrekkende beteekenis geworden, heeft het de philosophic voor een groot deel beheerscht. Bij vooraanstaande neo-Kantianen, speciaal bij de Marburgers, kan men volgens Clay zelfs spreken van een opperheerschappij van dit begrip over alle andere begrippen. En al is op deze overspanning zekere reactie gevolgd en zelfs gesproken van een onttroning van het begrip natuurwet (Kohnstamm) ^), zoo kan toch niet ontkend worden, dat het begrip natuurwet een van de belangrijkste begrippen der hedendaagsche natuurphilosophie uitmaakt. Het onderwerp waarover ik mij voorstel met u te spreken, is dus wel van verre strekking. Het stelt moeilijke vraagstukken aan kennisleer en metaphysica, zoowel als aan de eigenlijke natuurkunde. Geen philosoof van eenige beteekenis van de laatste twee, drie eeuwen, of hij heeft er zich over uitgelaten, en het in zijn stelsel opgenomen. Men behoeft slechts Eisler's Wörterbuch der philosophischen Begriffe op te slaan sub voce ,,Gesetz'', om te zien welk een arbeid aan de bewerking van dit begrip besteed is, en welk een verschil van meening er bestaat. Terecht zegt Bavinck, ,,dat er over begrip en beteekenis der natuurwetten nog altijd groot verschil heerscht" ^). Het zou dan ook al te gewaagd kunnen schijnen, om een dergelijk onderwerp hier in i leiden, waar slechts korte tijd beschikbaar is, en vooral waar ik mij veelszins op een terrein moet bewegen, waar de vaknatuur') Clay, 1. c. p. 120. ^) Ph. Kohnstamm, Ontwikkeling en Onttroning van het begrip natuurwet. Synthese. Haarlem 1916. ') H. Bavinck, Dogmatiek I ' 1916, p. 386.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen