1926 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 193

t83 ding met meting. Samen brengen deze het niet verder dan tot een — indien men althans met E i n s t e i n zich rekenschap geeft van de voorwaarden der meting — methodisch volkomen zuiver, maar — ook met behulp van E i n s t e i n's bezinning — niet volledig begrip omtrent 'n concrete energie-verhouding. Daarom, maar daarom dan ook alleen, mag de verklaring der physica niet volledig heeten. Ze is verklaring, gebonden aan 'n eigen gezichtsveld. Dat zou ze bUjver ook indien ze volledig ware. Dat zal ze blijven indien ze volledig wordt. Op 'n ander gezichtsveld dan het physicale is echter niet alleen haar doorvoering, maar ook haar aanvankelijke toepassing onmogelijk. En dus ook de ver^elijkinë der begrippen tot welke ze kwam. welke tot de vorming der natuurwet leidt. Met de positieve uiteenzetting niet zoozeer van de wijze waarop de natuurwet wordt ontdekt, als van haar plaats in de waarheidstheorie, moge dit hoofdstuk besluiten; Vergelijking is bij alles mogelijk. Dus niet alleen bij grootten, maar ook bij begrippen. Zoo vonden we vroeger. Derhalve mag de conclusie getrokken, dat vergelijking ook mogelijk is bij de physicale begrippen. Het gezichtspunt dient ook hier ontleend aan de voorloopig gestabiliseerde begrippen zelf. Een ordening naar den historischen gang hunner vorming is al even ondoeltreffend als eene naar de grootte der energieverhoudingen in hen uitgedrukt. Zoo kan dan slechts in aanmerking komen de uitgestrektheid van het gebied waarop de in hen gegrepen verhoudingen voorkomen. De verhoudingen die in iedere physicale meting worden aangetroffen, mogen inderdaad algemeener heeten dan die, welke slechts in bijzondere gevallen zich voordoen. De begrippen zijn echter steeds be^grippen van concreta, hetzij hun vorming geschiedt in compliceerende dan wel in simpliceerende richting. Stelt men dus verschillende begrippen naast elkander ter vergelijking, dan dienen ze alle herleid te worden tot 'n vorming in dezelfde richting. Het eenvoudige zal dan telkens voorkomen, het meer gecompliceerde minder vaak, het gecompliceerdste het minst, Daardoor is het eenvoudigste algemeener dan het inge-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen