1942 Extra aflevering Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 44

iè Flame stable en p o n d e r a b l e " stelt hi) naast elkaar de opvatting der atomisten ( G a s s e n d u s ) dat vuur een stof is en die der cartesianen, dat het slechts een bizondere beweging van aardsche deeltjes is, welke veroorzaakt w o r d t door de hemelstof ,,Maar", zegt hij, ,,de stoffelijkheid van het licht en het vuur kan niet beslist worden door pure redeneering (mere ratiocinations), doch slechts door experimenten" O p grond van zijn (verkeerd geïnterpreteerde') proeven geeft Boyle in dit geval de voorkeur aan de atomistische onderstelling, w a n t de gecalcmeerde stof is zwaarder geworden E r zijn dus deeltjes door het glas gedrongen, die zich gehecht hebben aan het daarin verhitte metaal i ) Dit doordringen kan wel door de fijne vuurdeeltjes en niet door de heftig bewogen aardedeeltjes geschieden (Fire, III, 354) D e keuze lijkt Boyle echter haast al te beslist misschien is het niet onmogelijk zegt hij, door kleme wijzigingen in de theorie de experimenten te verzoenen met beide hypothesen' (Fire, III, 340) Dit laatste bewijst weer, dat hij niet streng deduceert uit de corpusculairtheone, maar haar, omgekeerd, juist bij de verschijnselen aanpast Niet ontkend mag echter worclen, dat de , corpusculairtheorie m het algemeen" hem wel tot bepaalde proefnemingen inspireerde, daarvan gaven we reeds eenige voorbeelden ^-^

Als het karakter van de hypothesen, die Boyle opstelt, zoo wemig streng is, spreekt het wel van zelf, d a t hij ook het goed recht van werkhypothesen erkent Hij zegt, dat het m de natuurwetenschap (physiology) soms tot ontdekking van de w a a r h e i d leidt, als men een hypothese opstelt ter verklaring van een moeilijkheid en dan n a g a a t hoever de verschijnselen daardoor ,,opgelost" kunnen w o r d e n H e t begrip (understanding) w o r d t aldus soms geïnstrueerd door zijn eigen fouten, w a n t de waarheid komt gemakkelijker te voorschijn uit de dwaling d a n uit de v e r w a r ring ( P h Ess , I, 194) ( D e verwarring namelijk als de feiten zonder theoretisch verband zouden w o r d e n gelaten) W è l eischt Boyle, dat zulk een theorie (,,superstructure" noemt hij h a a r ' ) berust op een hoeveelheid feitenmateriaal, die evenredig is met het gebied, dat ze wil omvatten en dat ze slechts als tijdelijk beschouwd w o r d t , als de beste of de minst onvolmaakte, die we hebben maar niet als de volstrekt juiste, waarin berust mag w o r d e n ( P h Ess , I, 194) Natuurlijk tracht Boyle met zijn verklaringen zoo ^gj, mogelijk terug te gaan D e ,,verklaring" van de voiumenvermmdering van de lucht door h a a r ,,elasticiteit" en de verklaring van die elasticiteit door h a a r te herleiden tot de ,,veerkracht" der kleinste luchtdeeltjes,

Verschillend verklaringen.

^) Boyle heeft niet vermoed dat een deel der lucht zich met het metaal verbindt Toch heeft hij wel gemerkt dat de lucht in het vat verminderd was want bi] het openen van het vat dronq de buitenlucht met geraas naar binnen

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen