1942 Extra aflevering Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 54

48 deeltjes, maken alleen aanschouwelijk hoe het verschijnsel wel eens zou ontstaan kunnen zijn Die aanschouwelijkheidswaarde blijkt het duide^14'^'^''^ lijkst m de chemie O o k hier is van voorspelling der nngcn. verschijnsels geen sprake dat goud en kwik na allerhande chemische manipulaties ongedeerd en onverminderd weer te voorschijn komen, w o r d t achteraf ,,begrijpelijk" gemaakt, doordat hij zeer stevige secundaire deeltjes voor die metalen aanneemt ( M e c h , III 455) Boy Ie IS echter met zeker, dat die secundaire deeltjes bij elke andere reactie óók zullen stand houden H e t ontbreken van het moderne ,,analytische" elementbegrip maakt, dat zijn chemische verklaringen geen vaste punten hebben, w a a r o p alle veranderingen betrokken worden en dat zij m alle richtingen kunnen meedraaien De chemische verklaring van de 19de eeuw baseerde zich op de Daltonsche atoomtheorie, die, door h a a r verbinding met Lavoisier's elementbegrip, veel meer een ,,voorspellend" karakter had dan die van Boyle Door het opstellen van formules en reactievergelijkingen kon men met alleen achteraf verklaren maar ook van te voren reeds vermoeden Evenmin als Boyle's corpuskels werden de Daltonsche atomen direct aangetoond toch h a d de atoomtheorie door haar a a n schouwelijkheid meer vat op de chemici dan de abstracte ,,thermod y n a m i s c h e " beschouwingswijze Z o o heeft ons voorstellingsvermogen ook meer houvast aan Boyle's corpuskels dan aan de substantieele vormen der scholastici en d a a r d o o r werkte zijn wijze van ,,verklaring" bevruchtend op het wetenschappelijk chemische onderzoek M e n kreeg nu het gevoel niet langer voor een onoplosbaar raadsel te staan Causale yerklaring verschiuving

van problemen.

,Verklaren is herleiden tot iets dat bekender is". ^eqt Boyle en nu vindt hl] bliikbaar de verschiini

j

u

u i

j

" j

j

ii

selen der mechanica ,,bekender dan de grillige phaenomenen, die m het bizonder de scheikunde, maar toch ook de physica (licht, magnetisme), ons voorzet Eigenlijk is verklaren echter bij hem met terugbrengen tot iets, dat meer bekend is, maar tot iets, dat meer vertrouwd is! W a n t de corpusculairtheoretische verklaringen verschuiven de moeilijkheid Een verschijnsel w o r d t tot de mechanische eigenschappen der corpuskels teruggebracht, maar die moeten ook weer mechanisch verklaard worden, enz Zelfs al zouden deze verklaringen, m plaats van ,,conjectural", in feite juist zijn, dan zijn ze daarmee nog met geheel mtelligibel Hei IS wel aanschouwelijker, maar met begrijpelijker als men de beweging van een corpuskei aan de botsing met een ander corpuskei toeschrijft, dan w a n n e e r een wereldziel of een ander immaterieel beginsel hier als oorzaak optreedt Evenmin als wij begrijpen, hoe een geest de stof beweegt, kunnen we den stoot werkelijk mtelligibel opvatten

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen