1946 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 140

QUO V A D I M U S .

Hoe velen hebben zich dat afgevraagd, sinds de atoombom aan heel de wereld heeft getoond, welke krachten er besloten liggen in de kernen der atomen. Ook Prof. P. Formijne vroeg zich dat af in zijn inaugureele oratie, waarmede hij voor de tweede maal het hoogleeraarsambt in de algemeene pathologie en de propaetische kliniek der inwendige ziekten aanvaardde. De titel zijner rede luidt: Unde Venimus, Quo Vadimus ^ vanwaar komen wij, waarheen gaan we. Op de eerste vraag geeft de rede een tweeledig antwoord : eerst, zonder commentaar, de woorden, waarmede het Boek der Geboorten opent, en daarna een schets van de natuurwetenschappelijke opvatting van de evolutie der levende wezens. Formijne licht voorts aan de hand van eenige voorbeelden toe, welke beteekenis de studie der pathologie heeft gehad voor de algemeene biologie. Bij de bespreking van sommige regulatie mechanismen, vraagt hij naar de bedoeling van dit alles. Het antwoord vindt hij in de pathologie. Bij daling van den bloedsuikerspiegel treedt bij voorbeeld bewusteloosheid op. Kennelijk is de bedoeling van de handhaving van den normalen bloedsuikerspiegel dus dezen toestand te vermijden. M.a.w. Formijne geeft een teleologische verklaring van deze phenomenen. Het is van belang, dit vast te stellen. Het misbruik, eeuwen lang van al te gemakkelijke teleologische verklaringen gebruikt, heeft de teleologie lang in discrediet gebracht. De vraag naar de bedoeling was wetenschappelijk niet geoorloofd. Thans is dat, zooals ook uit deze rede blijkt, weer anders. Teleologie is in het geneeskundig denken thans weer officieel erkend. In ons land beteekende de rede van Burger over ,,Het teleologisch denken in de geneeskunde", in 1928 gehouden, een mijlpaal. Aan het slot van zijn rede geeft Formijne zijn antwoord op de tweede vraag : quo vadimus. Hij zegt : ,,Wij bevinden ons in een der meest dramatische perioden der geheele menschelijke ontwikkeling, getuige de duizelingwekkende ontwikkeling der natuurwetenschappen m de laatste 150 jaar. Kunnen wij werkelijk aannemen, dat wij, zooals wij hier zijn, wij armzalige kleine menschen, het einde en het doel dezer wonderbaarlijke evolutie beteekenen? Dit is een biologische onmogelijkheid. De evolutie van al wat leeft heeft zijn culminatiepunt gevonden in den mensch." Hier wordt de mensch ,,culminatiepunt" genoemd van al het levende, maar blijkbaar slechts voor dit oogenblik, want ons armzahge kleine menschen als einde en doel dezer wonderbaarlijke evolutie te beschouwen, acht Formijne een biologische onmogelijkheid. Daarom gelooft hij aan een verdere ontwikkeling der mensch-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen