1946 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 13

7 waagden zich sedert Newton aan de populariseering van de natuurwetenschap. ,.Sedert Newton" : immers Newton had naar de meening van zijn tijdgenooten de grondwet der natuur, de wet der algemeene aantrekkingskracht, ontdekt. ,,Natuur en haar wetten lagen in duister verborgen. God sprak : Dat Newton zij! en het werd morgen". (Pope). Naar dat groote voorbeeld wilden nu ook zij, die over historische, politieke en sociale vraagstukken schreven, zich richten. Hun eerste scholing hadden zij trouwens dikwijls door de natuurwetenschappen' ontvangen. Voltaire begon pas bekend te worden door zijn ,,Elements de la philosophie de Newton" (1738); hij reisde naar Leiden om s'Gravesande er over te raadplegen; Diderot volgde de colleges van Rouelle; Rousseau en Montesquieu schreven (onbelangrijke) natuurwetenschappelijke verhandelingen; de wijsgeer Hemsterhuis studeerde in zijn jeugd wiskunde en deed proeven met zoetwaterpoliepen en over optiek ^6). Ook de vrouw werd door de algemeene geestdrift voor de natuurwetenschap meegesleept. Nollet schreef zijn ,.Natuurkundige lessen, door Proefneemingen bevestigd" voornamelijk voor ,,jongelieden van beiderlei kunne, die de eerste jaren van hun leven in colleges of pensionaten doorbrengen". Op de toilettafels maakten de romans plaats voor speciaal voor vrouwen geschreven boeken over natuur- en scheikunde, zooals ,,Le Newtonianisme des Dames" (1738) van Algarotti. In de salons vormde men kringen om een leergang te volgen over scheikunde in het dagelijksch leven; zelfs het stadje Middelburg kende sedert 1785 zijn „Natuurkundig genootschap der Dames", waar Ds Ballot, de grootvader van Buys Ballot, lezingen hield aan de hand van het werk van Nollet ^7). Fontenelle liet reeds zijn „Entretiens' sur la pluralité des mondes" (1686) plaats vinden tusschen een markiezin en een man van de wereld. Natuurlijk wekten de dames door overdrijving wel eens de spotlust op : ,,Professor Maatig heeft een allerwaardigste vrouw, een geleerde Dame, die ook over de zwaartekracht en genoegzame reden spreekt" (Willem Leevend), maar soms presteerden ook zij werk. ^'') L. Brummel, Frans Hemsterhuis, een filosofenleven. Haarlem 1925, p. 126—127. ^') E. Cohen en W. A. T. Cohen-de Meester. Chemisch-historische aanteekeningen XXIII. Chem. Weekblad 39 (1942).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen