De ethiek in de gereformeerde theologie - pagina 62

60 hoogleeraar te Geneve, die in 1695 een M o r a l e C h r é t i e n n e o u I ' a r t d e b i e n ViVre i) en in 1711 een M e d u l l a E t h i c e s schreef, zegt in zijn P r e f a c e : ,,Tout ce qu'on y dira sera puisé de ces trois sources, de la Loi de la Nature, de la Loi de Moyse et de I'Evangile. N o u s é c o u t e r o n s ces trois

Lois."

De decaloog is dan ook zeer van verre gevolgd.

Eenige jaren later zou echter ook in Zwitserland een beoefening van de ethiek opkomen, van al zeer verbleekte orthodoxie. wijzen

Ik kan hier

op een lid van het bekende „Zwitsersche Triumviraat", op

J. H . OsïERVALD, die de ethica definieert als „scientia, quae viam commonstrat

quae ad veram felicitatem ducat" -), en van de conscientie

zegt, dat zij l e e r t ,,quid agere quid omittere debeamus". In deze ethiek is de decaloog weg. Bij OSÏERVALD hebben wij te doen met den overgang van de orthodoxie tot het rationalisme der 18"= eeuw. Duitsche

philosophic

in CHRISTIAN

WOLFF,

Inmiddels was de

wiens V e r n t m f t i g e

Ge-

d a n k e n von der M e n s c h e n T h u n u n d Lassen u n d Beförderung ihrer

G l i i c k s e l i g k e i t ^) in 1720 verscheen, met een andere zedewet

dan de tien geboden opgetreden. Zij luidde: „Thue, was dich und deinen eigenen Zustand und den aller deiner Mittmenschen vollkómmener macht, und unterlasse das Gegentheil davon", en deze moraal die de eudaemonie in de perfectibiliteit zoekt, drong ook door in Zwitserland in de Theologie en hare ethiek. Ik noem hier, als één uit velen, slechts STAFFER, wiens S i t t e n l e h r e in 6 deelen ons vak beschrijft

als ,,die Lehre, welche den Menschen

unterrichtet, wie er leben mnsse, wenn er wolle glücklich sein, und wie er seine Natur und Gemütsgaben gebraiichen mtisse, wenn die Ehre Gottes,

seines

Schöpfers

untl Wohlthaters, wie auch die allgemeine

Wohlfahrt seines Nachsten durch ihn solle befördert werden." Een gelijk verloop als in Zwitserland had de beoefening der ethiek in Duitschland.

SAMUEL

ENDEMANN

van

Marburg

wordt

gewoonlijk

met

zijn twee werken ') tot de laatste Gereformeerde moralisten gerekgndL Het confessioneel verschil is hier echter reeds uitgewischt.

1) In ons land vei'soheeii van tie vertaling' in ITJtl een tweede di'uk. 2) E t h i c a e C h r i s t i a n a o C o m p e n d i u m , 1727, p. 3. 3) In ons land verscheen van dit werk een vertaling in 1743. 4) Hij schreef I n s t l t u t i o n e s T h e o l o g i a e M o r a l i s , 1780, en C o m p e n d i u m T h e o l o g i a e M o r a l i s , 1784.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen