Oorlog en vrede - pagina 83

77 Toen dat internationale leven nog maar in zijn allereerste opkomen was werden sommigen al door die gedachte bekoord. B u c k l e wijst in zijn History of civilisation met nadruk op de verblijdende factoren, welke aan de oorlogen allengs paal en perk zullen stellen. Vreugdevol gewaagt hij van de aanwending van den stoom bij de verkeersmiddelen, die meerdere aanraking tusschen de volkeren zal brengen en de onderlinge waardeering doen toenemen. Maar dan ook zal volgens hem het verhelderd economisch begrijpen ten deze reinigend werken. Voorheen leefde de onjuiste beschouwing dat bij den handel door ééne der partijen noodzakelijk nadeel moest worden geleden; de grootmeesters der oude school. S m i t h en Say, hebben die dwaling uitgeroeid en het productief karakter van den handel blootgelegd. Dies zal het gemeenschappelijk belang, dat alle partijen bij den vlotten gang van het handelsbedrijf hebben, tot een vreedzaam ontplooien van gemeenschappelijke krachten leiden. ^ In het midden der negentiende eeuw, toen het internationale leven nog in zijn windselen lag, sprak B u c k l e , en de oorlogen zijn gekomen en hebben zijn verwachtingen beschaamd. In den aanvang der twintigste eeuw, toen het internationale leven tot volle rijpheid was ontwikkeld, spraken velen op nog stouter toon en de oorlogen zijn gekomen en hebben hun verwachtingen beschaamd. Al dergelijke verwachtingen zullen beschaamd blijven. Het is oppervlakkig te meenen dat uit het veelzijdig verkeer onzer dagen een harmonieus saamleven der volkeren voortvloeit en de nationale idee noodzakelijk wordt verzwakt. R u e d o r f f e r heeft in zijn keurig, diep gedacht boek over die Die Grundzüge der WeltpolitiJc in der Gegenwart ^) doen verstaan hoe tegenover

') Men zie de uitvoerige behandeling van B u c k l e ' s betoog bij W i s k e m a n n , t. a. p., blz. 188 en vlgg. 2) Stuttgart en Berlijn, 1914.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen