Religieus eklekticisme - pagina 42

40 dat zij het niet wisten, en dat zij toch, net als hij, maar doolden. Toen opeens, met een sprankje leven in zijn doodig-trieste stem: dat er nu een was gekomen, die dat wèl erkende, die van de doleerenden, want, zoo doceerde hij mij, dat wil zeggen: „wij dolen". Wij waren bij de halte, en er was geen tijd meer hem op zijn etymologische vergissing te wijzen; maar onder zijn afstappen kon ik hem toch nog haastig toeroepen, bij die doleerenden eens te gaan luisteren. Verstandiger dan dit burger-heertje, zijn de intellectueele religieuzen der jongere generatie dan ook niet in den twijfel blijven steken. Zij zijn, als KARNEADES, er aan ontkomen, al hielden zij met hem ook vast, dat de volstrekte zekerheid omtrent de waarheid, voor hen de religieuze, onbereikbaar is, en dit brengt mij tot hun pragmatisme. Het pragmatisme, waarvan de grondgedachte is, dat men denkt, om te kunnen handelen en wel zoo te handelen, dat men er het meeste nut van heeft; hier, de religieuze behoefte er het best door bevredigd worden. Ook het toestemmen van een oordeel omtrent Gods wezen of essentie is een handelen; een handeling, een actie. De religieuze mensch, de mensch in wien de kiem der religie tot ontwikkeling kwam, heeft behoefte aan God. Acht hij Hem te kennen al onbereikbaar, hij wil Hem althans beleven, en onder de vele oordeelen omtrent wat God is, zal hij dan dat oordeel toestemmen, waarvan hij verwacht, dat zijn behoefte aan religieuze beleving er het meest door bevredigd wordt. Het kan hem niet schelen of dit oordeel waar is, maar wel of het, door in die behoefte te voorzien, waarde voor hem heeft, en enkel omdat het meer waarde voor hem heeft dan een ander, zal hij het toestemmen. Het kan wel zijn, dat het oordeel omtrent Gods wezen of, wilt gij, het Godsbegrip der Rechtzinnigen waar en dat der Vrijzinnigen valsch is, of ook omgekeerd. Het kan zijn, dat de Ethischen met hun: God is liefde, gelijk en de Gereformeerden met hun: God is souverein en de liefde is een Zijner deugden, ongelijk hebben, of ook omgekeerd. Zekerheid hebben deze religieuze intellectueelen der jongere generatie daaromtrent niet, en de vrees voor de waarheid van het eene deel der contradictie komt dan ook nog wel eens bij ze op. Maar zij dringen haar dan terug met te be-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen