De Strijd om het Souvereiniteitsbegrip in de moderne Rechts- en Staatsleer - pagina 17

II

volkenrecht en het door de staat in het leven geroepen ius civile nog een recht bestaat, dat in kleinere groepen geldt {ius arctius patens), waarbij hij met name ook aan de steden, buurschappen en gilden denkt. Maar in zijn natuurrechtelijk systeem speelt dit om begrijpelijke redenen geen rol. Het spreekt voor hem van zelf, dat de souvereine wetgever de enige oorspronkelijke competentie tot rechtsvorming op het grondgebied van de staat bezit ^^). Eerst met de Britse wijsgeer JOHN LOGKE begint in de natuurrechtsleer een reactie tegen het absolutistisch souvereiniteitsbegrip op te komen vanuit het Humanistisch vrijheidsmotief. De slechts formeel-juridische verdragsconstructie had zakelijk de, '-'^ menselijke vrijheid tegenover de souvereine overheid niet kunnen red- '^'^ den. In H O B B E S ' Leviathan was zij volledig ten onder gegaan. Daarom "" zocht LOCKE een waarborg voor de natuurrechtelijke vrijheid van het individu met zijn aangeboren mensenrechten door in de constructie van het maatschappelijk verdrag een uiterst beperkte doelstelling voor de daarbij in het leven geroepen staats-associatie op te nemen. De individuen geven volgens hem in dit verdrag slechts zoveel van hun natuurlijke vrijheid prijs als nodig is voor de georganiseerde bescherming van hun aangeboren mensenrechten. Dit kwam hierop neer, dat de staat slechts tot taak kreeg de burgerlijke privaatrechten zijner onderdanen door sancties te handhaven. Deze oud-liberale rechtsstaatidee, die de staat de bevoegdheid tot eigenmachtig ingrijpen in het maatschappelijk economisch leven ontzegde, leidde tot een scherpe onderscheiding tussen de staat en de autonome burgerlijke maatschappij, een onderscheiding, die een bijzonder accent zou krijgen sinds de opkomst van de economische wetenschap, die de staatswetgeving ondergeschikt verklaarde aan de economische wetten van de burgerlijke maatschappij (de physiocratische en de klassieke school in de economie) ^°). Werd zo enerzijds aan de souvereiniteit van de wetgever op het gebied der rechtsvorming de grondslag ontnomen, anderzijds werd ook de één- en ondeelbaarheid van het souvereine staatsgezag geloochend. 18) De iure belli ac pacis L. I cap. i § X I V . Wel zegt hij hier, dat het ius arctius patens niet „ab ea potestate civili" stamt, maar hij voegt er onmiddellijk aan toe: „quamquam ei subditum". Het heeft dus geen van de wetgever onafhankelijke gelding. Hieruit blijkt de misvatting van GURVITCH, die in zijn L'idée du droit social (1931) p. 178 e.s. en zijn Sociology of law (1947) p. 63 GROTIUS de verdediging van een juridisch pluralisme van verschillende aan het statelijk recht aequivalente sociaal-rechtelijke ordeningen in de schoenen schuift. Zie over GURVITCH' Grotiusinterpretatie ook mijn De „theorie de l'institution" en de staatsleer van Maurice Hauriou I (Antir. Staatk. 1940—41). 2°) Zie de uitspraken van de physiocratische leermeesters DUPONT DE NEMOURS en QuESNAY over de onderworpenheid van de staatswetten aan de wetten der maatschappij bij GURVITCH Sociology of law (1947) p. 66/7.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen