VAKWETENSCHAP EN PRAKTIJK

Bljbelsclie Zeevaart.

I.

Een Adramytténiscb scbip.

Het zal misschien bij sommige lezers verwondering gewekt hebben, dat in Hand. 27 sprake is van een Romeinsch officier die met zijn soldaten en een aantal gevangenen zich moet inschepen op een Adramytténiscb vaartuig,

Was voor deze expeditie niet een eigen transportschip beschikbaar? Daarbij komt nog dat de Adramytteen hen niet eens naar Osüa bracht. Ergens in Azië (tegenwoordig Klein Azië) moesten ze maar zien een schip te vinden dat naar Italië voer.

Het is van Romeinsche Keizers bekend, dat zij op him reizen over zee gebruik maakten van koopvaardijschepen. Temidden van vracht en passagiers lieten zij zich dan van de eene haven naar de andere brengen.

Bij eenig nadenken behoeft het geen verwondering te wekken, dat de Romeinsche officijer Julius niet van een Rijks-vaartuig gebruik maakte. Vooral voor ons Nederlanders niet.

Wanneer een detachement koloniale troepen naar Indië vertrekt maakt men gebruik van een schip dat geregeld den passagiersdienst onderhoudt en wordt niet een speciaal troepensdhip daarvoor uitgerust. Ook de nieuwe landvoogd, de gouverneur-generaal of de gouverneur van het gewest gaat per mailboot. Eveneens zijn voorbeelden bekend dat gedetineerden met de gewone boot naar het vaderland werden gezonden. Troepen-schepen kent men slechts in tijd van oorlog. Als legers van duizenden moeten vervoerd worden. Ook de Romeinen hadden voor het overbrengen van hun legers overzee troepenschepen. De z.g. „naves actuariae". Deze schepen onderscheidden zich van andere hierin, dat ze zoowel door riemen als door zeilen konden worden voortbewogen. Him verschansing lag lager, dan van de gewone koopvaarders, hetgeen hen geschikt maakte voor het aan boord nemen van troepen en paarden, i)

Maar van zoo'n schip maakte Julius geen ge- ))ruik.

Een tweede vraag die in deze kwestie voor ons belang heeft is of de kusten van Palestina en Phoenicië buiten het wereldverkeer lagen? En dat schijnt inderdaad het geval te zijn geweest. De verwoesting van Tyrus, eerst door Nebucadnezar en laler door Alexander de Groote is zoo absoluut geweest, dat zijn oude beteekenis als zeemogendheid nimmer meer herleefd is.

Daarentegen is aan de kust van Palestina een nieuwe stad ontstaan. Op de plaats waar eens de burcht van Straton stond liet koning Herodes de Groote — dezelfde van den kindermoord van Bethlehem — een stad verrijzen die in twaalf jaar tijds al de overige steden van het Heilige Land in grootte en aanzien overtrof. ^) Heel spoedig troik deze nieuwe havenstad, Caesarea geheeten, een belangrijk deel van den vroegeren handel tot zich. Het ruime vierkante havenbasin lag ingesloten door „enorme pieren", s) De „Sailing Directions" spreken van „immense moles". Kaden waren aangelegd. Loodsen verrezen, waarin de goederen lagen opgeslagen voor verder vervoer. Caesarea had volgens Flavins Josephus een haven die met Piraeus kon worden vergeleken.

Voor de schepen die van Alexandrië naar Italië moesten echter lag de Palesüjnsche kust te ver uit den koers. Het zou hetzelfde zijn als dat tegenwoordig de mailbooten uit de „West" en bestemd voor Nederland eerst nog eens Valencia aanliepen.

Daar het nu eenmaal besloten was „dat wij naar Italië zouden afvaren", moest er haast worden gemaakt. Anders zouden zij vóór den a.s. winter Rome niet meer bereiken. En daarom nemen ze een schip dat hen het beste voorkwam. Dat was een Adramyttener.

Dit vaartuig moet men echter niet al te klein voorstellen en vooral niet als onzeewaardig. Reeds eeuwen bouwde men schepen wier rompen door spanten, kiel en stevens versterkt waren. Het moet een schip geweest zijn waarop toch tenminste honderd man eenigen tijd kon vertoeven.

Behalve de eigen equipage, die minstens uit 15 man bestond, was daar JuUus met zijn „keizerlijke bende", vervolgens 'Paulus, Lucas, Ari, starchus, de gevangenen en mogelijk nog enkele passagiers. Luxe is er aan boord niet geweest. De gevangenen zullen ergens aan dek of in een gedeelte van het ruim aan den ketüng gelegd zijn. Men mag terecht veronderstellen, dat ze de kustplaatsen langs Azië niet hebben aangedaan omdat er geen ruimte voor de vracht was en de vaart tot Myra werd goedgemaakt door het transport mensdhen.

Het Adramytténiscb schip moet geheel als kustvaartuig worden bezien. Adramytte — thans Adramytti — was zijn thuishaven, in Mysië gelegen.

Paulus is daar waarschijnlijk ©erdei- geweest. In ieder geval er vlak bij, n, l. in Assus *), op zijn derde zendingsreis. Er zijn uitleggers, die bij Adramytte gedacht hebben aan het weinig bekende Adrymeton, gelegen aan de kust van Lybië. Maar zeer terecht heeft Breusing^) opgemerkt, dat Adrymeton geen haven had en derhalve nimmer met Adramytte verward kan worden. Deze laatste stad was gelegen aan een golf van denzelfden naam. Vóór de baai ligt het eiland Lesbos, waarlangs men door twee toegangen — de Ilya baai in het noord-oosten en de Axia-baai vanaf het zuiden — de stad kan bereiken.

Wie den Griekschen archipel en. de ku, st van Klein-Azië uit eigen aanschouwen kent, moet wel alle respect hebben voor deze zeevaarders. Ze beschikten over een kennis van kusten en waren plaatselijk goed met de to: estanden voor de navigatie op de hoogte. In die dagen bestond ©en zeer goede Zeilaanwijzing, n.l. van Periplus. Nu moet men dat niet zoo indenken als zou aan boord van ieder schip een Zeilaanwijzing te vinden zijn. De boekdrukkunst werd niet beoefend. Alles moest geschreven worden. Dus waren er slechts enkele exemplaren in bijzondere bewaring. Daai-bij staat het nog te bezien, of de Adraimytteensche zeelieden lezen konden. Een vaste veilige methode die van ouder op ouder werd door^ gegeven was: „volg maar den loop van de kust". Niettemin was de zeemansgids van Periplus zeer nauwkeurig. Zelfs zoo-, dat de Fransche admiraal Jurien de la Gravière in den Krimoorlog (van 1853—'56) erop durfde te varen.

Kaarten waren zoo goed als niet in omloop. Een bekend kaartteekenaar mt de Oudheid was Marinus van Tyrus. Deze leefde en werkte in de 2de eeuw na Chr.

ledere Icustvaart brengt een grondige kennis der plaatselijke gesteldheid mee. Men treft datzelfde aan in ons Indië. Kustvaarders moeten dan ook zijn menschen mei sobere levensbehoeften, gehard tegen het leven, tegen weer en wind. Met him kleine schepen trotseeren ze storm en ontij. En dat eens ingedacht in den tijd van Paulus. Hun primitieve hulpmiddelen voor de vaart. Geen kompas, geen kaarten, weinig kustverlichting, geen bakens. En dan bij nacht. Herodotus zegt ergens, dat ze vooral bij nacht voeren. De verklaring van Ramsay op blz. 439 van „Paulus"«) is niet geheel juist. Wat daar wordt beschreven is de zoogenaamde „land- en zeewind" en die waait niet in het voorjaar in die streken. (Aangenomen, dat bet toen voorjaar was). Mogelijk dat ze bij donkere maan ten anker gingen, uit vrees voor de grillige kust. Maar een kustvaarder — en vooral een uit de Oudheid — durfde veel. Hij was geboren zeeman. Vandaar dat de Adramytteners het volle vertrouwen van Julius genoten.

Wi. E. VAN POPTA.

1) Bakker Dirks, Geschiedenis van de Nederlandsche Zeemacht, Deel I, blz. 18.

2) G. Wielenga, Paulus, blz. 482. Zie ook de noot onderaan.

3) Baltner, Die Romfahrt des Apostel Paulus.

4) Hand. 20:13, 14. Zie ook „Paulus", blz. 439.

5) Breusing, Nautik der Alten, S. 148.

6) G. Wielenga, Paulus, blz. 439.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen