HOOFDARTIKEL

Eugenetiek.

II.

Gescbledenis.

Het verlangen d'e goede geboorten te bevorderein )estond reeds in de klassieke oudheid. In bet oude Mekenland b.v. wilde Plato (427—347 v. Ch!r.) sen reiniging in de menschenmaatschappiji toej.a.ssen op dezelfde wijze als de paardenkweekelr ijn geizonde en zieke dieren schift. Hetgeen hchandijk of geestelijk niet deugt wordt vefbannen, te 'ondeling gelegd of gedood. Het huwelijk wordt foor den Staat geiregeld. Alleen de flinkste burgears aogen met elkaar huwen, waartoe de beste vrouven voor de beste jongelingen woerden uitgezocht. Iet lot wees de combinaties aan, geldig voor '^'^^1^ feestdagen. Een mannelijke leeftijd van 30 i 50 jaar gepaard aan een vrouwelij ken! van 20 i 40 jaar zou het beste nak'roost beloven. Dadeijk na de geboorte wordt het kind van de moedeir i^erwijdeTd, gezoogd door een min en verder van staatswege grootgebracht. Hoofddoel van Plato's leilstaat is derhalve verbetering van het menichenras idoo'r Selectie, met negeering van de inidi- 'i'ïuscl^ waarde van den persoon. Alleen wat wèl geboren is heeft Fecht op een plaats in de zon en iient te 'worden behouden. Liefde is in dezen , ideaal"staat oabekend; de belangen van het indi- ^'^^ worden meedoogenloos uitgeschakeld. Behalve Plato' overwoog eveneens A'ristoteles ; 384—322 V. Chr.) de mogelijkheid om in de toekomst een beter nak'roost te verkrijgen. Ook hij zocht dit te bereiken door allerlei regels voor het huweUjk op te stellen, waardoor de echt veredeld zou worden, wat den kinderen tot een zegen moet zijn. Dat de Staat hier de leiding moest nemen was voor Aristoteles een uitgemaakte zaak, aangezien de terreinen van geboorte en opvoeding beide van het hoogste belang zijn voor het lichamelijk, zedelijk en geestelijk gehalte der ondördanen. Alleen staatsegoïsme, dat slechts gehoorzaamheid kent, kan de individueele vrijheid, die naar het inzicht van Aristoteles een beter nage- ^^^'^^'' ^^ ^^^ ^®S staat, voorkomen. Teir illustraie van de zienswijze van Aristoteles mogen enkele van zijn denkbeelden hier volgen, i)

Wanneer van den aanvang af de wetgeveir moet toezien, dat de lichamelijke toestand van hen, die grootgebracht worden, de beste zij, dan geldt zijn eerste zorg het huwelijk, n.l. het tijdstip daarvoor en welke personen met elkander de echtverbintenis mogen aangaan. De kinderen moeten niet in leeftijd te zeer bij him ouders achterstaan, ook moeten zij in leeftijd niet te dicht bij him ouders staan. Omdat in den regel voor den man als uiterste termijn van procreatie de leeftijd van 70 jaar is gesteld en voor de vrouw van 50 jaaTj moet bij het aangaan der echtelijke vereeniging met die tijden rekening worden gehouden. De verbinding van zeer jeugdige personen is met het oog op kinderen verwekken niet goed Ook voor zelfbeheersching draagt het er toe bij. sleohts oudere meisjes uit te huwelijken. Aangewezen is het daarom, dat de meisjes trouwen opj .een leeftijd van ongeveer 18 jaar en de mannen van 37 of daaromtrent, want op dien leeftijd komt höt huwelijk tot stand in den voUen bloei van het lichaam en bij beiden treedt het ophouden der procreatie op het gewenschte stadium in. Tevens zal de opvolging der kinderen, aangenomen, dat hun geboorte naar de gewone berekening dadelijk volgt, geschieden in de kracht van het leven, terwijl de bloeitijd der kinderen samenvalt met den naderenden ouderdom der ouders tegen hun 70ste jaar.

Wat den tijd van bet jaar betreft voor het huwelijk, houden ook nu de meesten aan de goede gewoonte, die meebrengt de ecMverMntenis in den winter aan te g, aan.

Omtrent de vraag welke corporeele gesteldheid het meest van nut is voor de ter wereld komende kinderen valt op te merken, dat noch de lichamelijke toestand der athleten, noch een te zorgvuldige verzorging, niet tegen inspanning bestand', deugdzaam is voor de progenituur, maar wèl een toestand tusschen deze beide in. Zeker moet de constitutie opgewassen zijn tegen inspanning en niet eenzijdig als bij de athleten, maar in overeenstemming met wat de mensch, die vrij is, pleegt te doen.

De zwangere vrouwen moeten zich lichamelijk in acht nemen voor een leven vol zorgeloosheid en voor te slappe voeding. De wetgever kan gemakkelijk hierin voorzien door voor te schrijven, dat zij dagelijks een wandeling moeten doen om in haar tempels eerbied te betoonen aan de godheden, onder wier bescherming de geboorte staat. Geestelijk past het hier vooral in nog kalmeren toestand te verkeeren dan lichamelijk, want het schijnt, dat de lichaamsvrucht deelneemt aan de aandoening der moeder, zooals de planten aan de gesteMheid der aarde.

Ten slotte zij nog vermeld, dat Aristoteles te vondeling leggen en het niet grootbrengen van gebrekkigen beide niet afkeurde en het opiwekken van abortus 2) aanbeval bij noodzaak, n.l. waar een eenmaal bepaald kindertal werd overschreden. (Tusschen haakjes zij opgemerkt, dat ook Plato als middel tegen overbevolking abortus provocatus had goedgevonden). Intieme omgang evenwel met een ander vond hij onder alle omstandigheden afkeurenswaardig, zoolang men echtgenoot is of heet; wie zich daaraan te buiten ging gedurende de periode der progenituiu- werd getroffen met eerloosheid, de passeÈide straf voor zoo'n misstap! Een ander typisch voorbeeld van eugenetica vindt men in het verhaal, dat uit het oude Sparta tot ons komt. Volgens de overlevering werd aldaar koning Orchidamos tot hooge boete veroordeeld, omdat hij een vrouw onder de maat had gehuwd, waardoor Sparta gevaar liep voortaan kleine koningen in plaats van groote koningen voort te brengen.

Ook in de Renaissance vindt men sporen der eugenetiek. Zoo laakt Desiderius Erasmus (1467 —1536) in zijn „Samenspraken" het „Ongelijke Huwelijk", waarbij de kansen voor het nageslacht om „goed" geboren te worden niet groot zijn en zegt hij in zijn rede Encomium artis medicae (De lof der geneeskunst): „Daarom lette de wetgeving „der ouden, toen heb- en eerzucht nog niet aUes „bedorven hadden, vooral daarop, dat de licha- „men der burgers gezond, krachtig en evenredig „ontwikkeld waren." De bekende Dordtsche geneesheer Dr Johan van Beverwijck (1594—1647) schreef in zijn beroemd werk „Schat der Gesontheyt" omtrent de voortplanting van het menschelijk geslacht: „Want uyt de stof f e der ouders komt „het, dat de kinderen kloeck ofte slap zyn... In- „dien dan de Lantman, eer hy den acker bezaeyt. „wel acht neemt om d'aer goet zaet in te werpen, „wetende dat van licht en voos zaetf geen goede „vruchten en konnen voortkomen, hoe veel naer- „stiger en sorchvuldiger behooren de Ouders daer „op te letten in het teelen der kinderen, dewyl „de kinderen niet alleen en aerden na haer Ouders, „in wesen ende manieren, maer oock in| de gie- „breken des lichaems... Daerom indien degene, „die sware en aenklevende Sieckten onderhavig „zyn, haer onthielden van het voort-teelen, liet „sonde haer geruster en het menschelycke ge- „slacht beter wesen". Evenzoo- bepleit WilUam Temple (1628—1699) in zijn geschriften de waarde van het lichamelijk „welgeboren" zijn.

1) Ontleend aan Dr H. J. Lulofs: Aristoteles over Eugenese. N. T. v. Gen., 1927, II, blz. 2363.

2) Dit was echter alléén geoorloofd vóór de intrede van bewustzijn en teekenen van leven.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen