GeheugenvandeVU cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van GeheugenvandeVU te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van GeheugenvandeVU.

Bekijk het origineel

UIT DE SCHRIFT

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

UIT DE SCHRIFT

10 minuten leestijd Arcering uitzetten

En ik ben van Christus.... 1 Cor. 1 ; 12.

„De partij der partijloozen”.

, , Over geen andere kerkgemeente zijn we zo uitvoerig ingelicht als over die van Corinthe.. In de jonge gemeente waren bijna aanstonds na Paulus' vertrek, verschillende partijen ontstaan. Hij zelf had met grote eenvoud de eerste beginselen van de christelijke boodschap verkondigd, hoofdzakelijk aan de geringe lieden. Nadien had een andere prediker, met name Apollo, aan de meer ontwikkelden een verhevener leer voorgehouden. Weldra stonden beide groepen tegenover elkander. , , lk ben van Paulus; ik ben van Apollos". Anderen nog voerden den naam van den prins der Apostelen in hun vlag: „Ik ben van Képhas". Nog anderen stichtten de partij der partijlozen: , , Ik ben van Christus" (VS 12)".

Aldus schetst in korte trekken, niet heel en al juist, en toch zakelijk, een roomsch auteur *) den toestand in de kerk van Corinthe.

Er ligt een verscholen ironie, die niet eens ertoe komt, met zichzelf te pronken, in die benaming: , , de partij der partijloozen". Het is deels radicale paradoxie, die hier het woord neemt, om het wóórd meteen weer vaarwel te zeggen, het woord , , partij" weer aanstonds opheffende door het neven-woord, het koppelwoord, het om wederkeerige correctie roepende woord; , , niet-partij". Zulk een machteloosverklaring van alle menschenwoord, pleegt in mystieke secten van christendom en boeddhisme de paradoxie tot den stijl der stijlloozen te maken. Sommige Corinthiërs zagen zóó de dingen óók. Zeker sommige waren er wel onder die het later zóó hebben beredeneerd. Want de geest des menschen is arglistig; hij bepaalt vaak eerst wat hij wil, waar hij verkiest uit te komen, en zoekt dan naar argumenten. Zoo heeft de partij van Mussert reeds in den aanvang van haar optreden van zichzelf verklaard: wij zijn wel een partij (want in de Kamers kunnen we anders nog geen plaats vinden en op de kiezerslijst ook niet), maar we zijn in feite de partij-loozen: , , heel de kerk, en heel het volk, de totale religie, de generale dynamiek", die krachten werken in ons. Maar achteraf kon men dat met behulp van mystieke redeneeringen naar den geest van Alfred Rosenberg goed praten. Welnu, ook Corinthe laboreerde aan de kwaal der mystiek •— het vermogen tot goddelijk kennen zonder middel, en dus zonder woord en zonder Woord — en kon dus argumenten genoeg vinden uit het mystieke arsenaal, om te betoogen, dat zóó de speciale gratie Gods was. De gemeene gratie — niet zaligmakend — was dan de gratie, die in woorden kon spreken en in woorden kon geduid worden. Maar de (aller) particulier (st) e zaligende genade, dat was die, welke aan alle menschenwoord in principe ontzegde de mogelijkheid om het ware, het essentieele, het werkelijke, het hemelsche te zeggen. Het eigenlijke is onzegbaar. En gelijk alle platte menschen de gaven der gemeene gratie altijd weer ten onder houden, en geheel bezoedelen, zóó plonsden de stakkers der gemeene gratie van het armzalige woord - verkeer al dieper in den poel van menschen-woorden en menschen-distincties onder. Doch de uitverkorenen der particuliere woord-looze genade, die wisten van het woord hoe langer hoe minder, die kwamen het steeds verder te boven. Ze grepen de al-eenheid in datgene wat boven de tegenstellngen uit ligt. Waren zij , , naar de uitwendige zijde" een partij? 't Mag zijn, het wezen , , verschijnt" nu eenmaal slechts met verlies: alle , , verschijning" is slechts , , ontlediging" en „vernedering" van het , , wezen". Maar naar hun „wezen", , , naar de inwendige zijde", waren zij toch eigenlijk de verkorenen der , , partij-loosheid". Het spreken in woorden, het participeeren aan het gesprek van menschen, die in contrasten denken, is hier beneden wel niet geheel te ontgaan, want niet voor allen is de particuliere genade van het ontheven-zijn aan het niveau, waarop men woorden spreekt, woorden spuit, woorden ruilt, in contrasten denkt. Doch het verkeer met God, het zijn in verrukking, het komen in de extase, dat is toch eigenlijk het ware. En daarbij heeft het contrasten-stellende woord niets meer te doen. In die sfeer heeft men het leven. Daar heeft men het Werkelijke, het woord-looze Groote Geheim.

Dat is het schema van alle mystiek. Het formeele.

En dan zal de één zeggen: daar waar Groote Geheim is, daar is „Boeddha”. dat

En de ander: daar is „de absolute Idee”.

En de derde: daar is „Christus”.

En zoo zullen er in Corinthe ongetwijfeld christenen geweest zijn, die hun praedicaat van „partij-van-niet-partij” hebben aannemelijk of ook niet-aannemelijk, maar aristocratisch-verheven hebben gemaakt door een verwijzing naar deze mystieke rede-schema's.

Toch was niet bij allen in Corinthe de geboortegeschiedenis van de , , partij-der-niet-partij" bepaald door de mystiek. Er waren er ook die , , Christus" als , , een" leeraar zagen. Iets ouder dan Apollos was die Paulus. En iets ouder dan die Paulus was die Christus. En men moet altijd tot de oudste bronnen teruggaan. Daar is het jonge bruisende élan. Daar is de krachtige stroom. Daar is de Beweging als Beweging ontstaan. Later komen er menschen-kanalen. Plat, vlak, effen, geborneerd, gereglementeerd. Dat zijn partijen met programma's, dat zijn groepen met confessies, dat zijn soldaten met een uniform, dat zijn colonnes met beginselverklaringen. O wee, daar zijn de partijen, die heelemaal partij zijn. Ze hebben allemaal hun distinctieven. Zoo bracht die Paulus een specialiseering van de boodschap van een Leider Christus, hij kneep, en kneedde, en maakte daar een paulinisch mengsel van. En zoo ook volgde die Apollos weer een anderen stijl, hij legde ook andere accenten, opende geheel eigen perspectieven, tiok interessante, maar toch divergeerende lijnen en beteekende dus ook een soort van verbizondering van de Fontein van Christus in een kanaal-van-Apollos. En dat was het nu! Dat was nu het ongeluk. De B (Beweging, dynamisch) bij , , Christus", het oer-type, de P (Partij, statisch) bij , , Paulus" of , , Apollos", den epigoon. De Bion bij , , Christus", het kanaal bij , , Paulus" of , , Apollos". De Daad bij Christus, het partijprogram bij , , Paulus" of , , Apollos". En men moest niet zoo dis-tribueeren of at-tribueeren. Men moest niet eeuwig kiezen of deelen. Men moest niet altijd met het duivelsch schema van óf'óf opereeren. De Liefde spreekt in het èn-èn-schema. Paulus ligt in het óf-óf-schema. Ik of hij? Maar Christus kondigt het èn-ènschema af. Hij is de Bron vóór de splitsing der rivieren. We moeten naar de Bron terug, lieve menschen. Noemt gij u naar Apollos of naar Paulus? Gij zijt dus van een partij? Maar wij onderscheiden ons van u. Wij worden de partij der partijloozen!

Toen lachte de duivel in Corinthe.

De mystiek had hem geholpen.

En die Bronnen-menschen hadden niet minder geholpen.

De mystiek had gezegd: Christus? Wel, die is zóó verheven, dat Hij boven alle horizontale vlakken ligt. Op de horizontale vlakken praten de menschen in contrasten. Hij, Christus, staat daar boven. Hij ligt buiten het bereik van al dat woord-gerammel, en staat er boven. Conclusie; Christus staat er buiten.

En de andere groep had gezegd: Christus? Wel. die is zóó verheven, dat Hij alleen maar aan het begin van de horizontale vlakken staat. Aan het begin van de horizontale stroomen en kanalen. Hij is de Bron. Hij is niet die vervelende lange historische lijn, doch Hij is het schit­ terende, origineele, oer-krachtige begin-puni. Terug naar de Bron! Blijf daar staan. Want die kanalen en die lange zich al maar splitsende rivieren, Christus gaat er niet meer mee. Hij staat er vóór. Hij staat ze dus niet vóór. Hij blijft de oerkracht van het begin, niet de verzwakking van 't vervolg.

Conclusie; Christus staat er buiten.

Toen lachte de duivel. Tweemaal-in-éénen. Want Christus stond er nu buiten. • Hij — de duivel — had met het èn-èn-schema de heele kerk schaakmat gezet. Hij had Christus in de lucht gestoken (groep I). Hij had Hem ook naar het begin van den menschenweg teruggedrongen (groep II). En nu was Hij schadeloos. Hij stond nu overal buiten.

Buiten de partijen. Buiten hun programma's. Buiten hun beginselen. Buiten het leven van den dag. Buiten de markt. En buiten het Zeemanshuis van de haven van Corinthe. En buiten den Areopagus. Hij stond in alle eere overal buiten. Hij was de Koning der partijloozen. Der keus-Ioozen. Der wil-loozen. Der woord-loozen.

Der destinctie-loozen. Der distinctief-loozen ook.

En wat een klinkende leuzen!

Boven de aarde-stroomen! (groep I).

Vóór de aarde-stroomen! (groep II).

Boven de historische bronnen! (groep I).

Alleen maar een bron! (groep II).

Alzoo is de Christus.

Is 't niet vroom? , , Men moet boven alle historische bronnen uitgaan naar den a-historischen Christus!" En , , ont-heven zijn aan de aardsche ruzies"! En , , zijn verheven momenten bewaren voor den Zondag!" Want in de week en in de politiek en zoo hebben we met contrastjes te doen van niet-hemelsche inventie? Is dat niet vroom?

En wederom; is 't niet vroom? , , Terug naar de Bron". Het dynamische oer-begin, het is de reine vorm van ons bezit!

Ja, ja, 't klinkt vroom.

Maar 't is het tegendeel van vroom.

Want de eerste groep vergeet, dat Christus tot onze , , horizontale vlakken" is ingegaan, onder ons gewoond heeft, en in onze horizontaal gelegen akkers zaad gestrooid heeft, dat daar vruchten dragen moet, dertig-, zestig-, ja honderdvoud. Welk zaad? Het zaad der wedergeboorte. En wat is dat dan? Het is het Woord van God.

En de tweede groep vergeet, dat een bron altijd alleen maar dan bron is, indien er een stroom uit voortkomt, die over de horizontale vlakken loopt, zich daar een bedding graaft en de akkers voedt, de akkers, waarin dat zaad op wasdom ligt te wachten.

Terug naar de bron — dat is een mooie spreuk, als , , bron" beteekent , , norm". De norm nu is het Woord. Dat is ook tevens kracht, een zaad van wedergeboorte. Het is dynamisch genoeg, want het is een kracht Gods tot zaligheid, doch dit dan juist in zijn normatief zijn. Maar in Corinthe speelt men , , kracht" tegen , , norm" uit. En „bron" tegen „stroom". En zóó wordt de spreuk; „terug naar de bron" bepaald goddeloos. Hoe zou de rivierbewoner kunnen leven als de bron alleen maar , , bron" mocht wezen, stroom-looze bron? Wie de lange lijn der rivier uitvlakt, om alleen het plekje van de , , bron" te aanbidden, die houdt geen rivier meer over. En ook geen heusche bron.

Het èn-èn-schema (rivier èn bron) heeft dus slechts mogelijkheid van rechte toepassing als er een óf-óf-schema is (naar de norm of niet naar de norm, naar den aard of niet naar den aard).

Nu wordt ons de partij der partijloozen een goddelooze partij. Zij is onbarmhartig tegen de menschen. Want zij kent geen God, die oerbarmhartig is tegen de menschen. Zij kent den God der vleeschwording niet.

Een „ongeestelijke” meditatie?

Mensch, gij weet niet wat gij zegt. 't Is heelemaal geen meditatie , , bij de bron" of , , boven de wolken". Het is de oproep om u los te maken van den waan der Nederlandsche Volksbeweging, de partij der partijloozen, die de antithese niet meer kennen wil. Alsmede om u vrij te maken in de kerk van alle eenheidsleuzen, die de stroomen, die er zijn, wil uitspelen tegen de van-gezag-stellende-norm-dynamiek ontbloote gefantaseerde Christus-bron.

Laat alle stroomen slechts vroolijk zingen. Zingen naar de norm, die groote kracht van God: Dewelke is Zijn Woord! Zijn levend en

vrucht-dragend zaad-Woord.


¹) Mag. Dr G. Philips, in: „De Katholieke Kerk", Godsdienstleer en Apologie, Eerste deel. Boek 1—13, Utrecht, p. 622.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van zaterdag 27 oktober 1945

De Reformatie | 8 Pagina's

UIT DE SCHRIFT

Bekijk de hele uitgave van zaterdag 27 oktober 1945

De Reformatie | 8 Pagina's