DE ACHTERGROND

van een radicale onderwijsvernieuwing vm

Sociocratiscne ordening.

Dit monisme komt tot den modernen menscti met een nieuw evangelie: Sociocratie, zelfordening van de groep. Kees Boeke gaf een geschriftje uit onder dien titel en heeft dit later uitgewerkt in „Redelijke ordening van de mensengemeenschap".

Het gaat van deze gedachte uit: ieer de menschen samenleven en de menschheid is gered. Geen dictatuur, geen parlementaire democratie, maar sociocratie'is het verlossende woord.

Daartoe is noodig, dat de z.g. Bespreking, die Boeke in de Werkplaats heeft ingevoerd als Grondslag voor het gemeenschapsleven, nu ook in het groote menschenleven op breeder terrein wordt toegepast. Ongeveer 150 personen vormen een Buiu-tbespreking, de afgevaardigden van 40 buurten een Wijkbespreking, de vertegenwoordigers van 40 Wijken een Districtsbespreking en ongeveer 40 districten de Landsbespreking. Naast deze geografische vertegenwoordiging zou dan nog een functioneele moeten komen, naar de industrieën en beroepen.

Deze Besprekings-methode, deze sociocratische ordening, dat de menschen in onderUng vertrouwen alle problemen bespreken en afspraken maken, waaraan ieder zich te houden heeft, hebben de Quakers al sinds eeuwen toegepast.

Maar wat het Genootschap der Vrienden meende te doen op Christelijke basis wil Kees Boeke tot stand brengen op imiverseel menschelijke basis. Hij heeft daarbij een groot vertrouwen in den mensch, den goeden mensch. Want zegt hij: „De grote vraag is of er een universele basis is van diep en echt gemeenschapsleven tussen mensen van allerlei soort en overtuiging. Ik geloof, dat die er inderdaad is, en ik heb het ervaren, dat daar, waar mensen samenkomen met de vooropgezette begeerte in elk himner, het belang van de ander evenzeer als het eigen belang te willen dienen, een zeer heilige geest onder hen gaat wonen".79)

Op die geest komt het nu aan, die geest van onderling vertrouwen, , , daar gaat het sociocratisch stelsel stilzwijgend van uit".

„Zonder die geest van harmonie, zonder die liefde tot de naaste is sociocratische ordening niet mogelijk". 80)

„De geest, die allen beheerst, moet zuiver zijn". 81)

Ook de Quakers spreken er van, dat er een nieuwe gezindheid en zuivere geest moet gewekt worden.

Maar dat alles wisten we reeds lang. Onze oude bijbel zegt het veel juister en zuiverder. Die spreekt ook over die liefde tot den naaste en heel veel zelfs. Dbch de bijbel kent niet de algemeene menschenliefde, de humanistische kameraadschap op „basis van echte menselijkheid". De liefde is de vervulling der wet, Gods liefdewet. God lief hebben boven alles en den naaste als zichzelf. De eerste en tweede tafel der wet onverbrekelijk verbonden.

Het is ongetwijfeld juist als Kees Boeke scherp veroordeelt het egoïsme, de zelfhandhaving, het begeeren naar bezit, het verdringen en uitbuiten van den ander, kortom 't gebrek aan naastenliefde. En de bijbel leert ook, dat in 't laatst der tijden dit er niet beter op zal worden: de liefde van velen zal verkouden. Het aangeprezen middel hiertegen is dan: leer de kunst van samenleven en de menschheid is gered en wij krijgen een nieuwe maatschappij.

Maar dit middel zal falen. Want het kwaad wordt • hier te oppervlakkig gezien. Die zelfzucht niet gezien als vrucht van den afval van God.

Daarom richt zich dit evangelie van verlossing tot het leven, en hier speciaal het omgangsIeven, 't sociale aspect van de werkelijkheid, dat hier te veel apart gezet, verabsoluteerd en dus overschat wordt.

De bijbel doet anders. Die peilt ook het kwaad van de zelfzucht. Maar veel dieper. Die gaat tot den wortel, tot het hart, het religieuze centrum van ons be-

En het bijbelsch evangelie van verlossing richt zich dan ook tot het hart: Zoek eerst het Koninkrijk Gods en alle andere dingen zullen u toegeworpen worden. In 't hart grijpt Gods Geest den zondaar en herstelt hem weer in levensverband met God door Christus. ,

Dan komt ook de liefde tot den naaste en dus ook 't omgangsleven tot zijn recht en op zijn juiste plaats. En nooit apart, verabsoluteerd. Want de liefde tot den naaste is niet los te maken van het eerste en groote gebod.

Dan komt de naastenliefde weer in eere om des Heeren wil. Veel sterker en zuiverder dan in een kameraadschappelijke maatschappij.

in. De geestelijke achtergrond.

„Niemand”, zegt Kees Boeke, „moet zich begeven in opvoedend werk, die zich niet geestelijk verdiept heeft, die niet religieus leeft". 82)

Denken. In dat geestelijke, religieuze leven neemt het denken een allesbeheerschende plaats in. Ook in de opvoeding is denken volgens Boeke „het belangrijkste van alles wat de kinderen moeten leren". 82)

„De werkelijke vernieuwing is pas begonnen wanneer wij beginnen te bereiken dat de kinderen scheppend werk gaan doen en vooral wanneer zij zelfstandig leren denken". ^^) De kinderen moeten „'t redelijke der dingen leren zien en aan dat redelijke gehoorzamen".

En dat de menschen in een God zijn gaan gelooven, Schepper van hemel en aarde is volgens Boeke een rampzalige stap geweest in het denken der menschen.

Want de mensch denkt zich zijn god.

„Zeg mij wie uw god is en ik zal zeggen wie gij zijt". „De mens projecteert tot godsbegrip wat hij als goed beschouwt, tot duivel wat hij als slecht beschouwt". 84)

Daarom is het zoo noodig, dat de menschen goed leeren denken. „Waaraan onze tijd zo ontzaglijk behoefte heeft is: dat het nodig is dóór te denken tot bet einde, totdat wij het ganse geheel van het zijnde binnen onze gedaohtencirkel hebben getrokken".

„Ons denken moet universeel worden en niet slechts een klein deel van het zijnde beschouwen". 85)

„Bewuste mensen zijn mensen, die het Al in hun denken betrekken".

Hier wordt het menschelijk denken op een goddelijken troon gezet, met souverein gezag bekleed. Dit houdt in „een religieuze stellingkeuze in af-godische zin". 86)

Dit Schrift-afvallig denken, dat van God, den Souverein, Schepper en Wetgever, aan Wien het zijn bestaan dankt, niet weten wil, raakt op doolpaden en ziet de werkelijkheid niet meer.

Dit denken heet universeel, gaande over 't gansche geheel van 't zijnde. Maar het is heelemaal niet universeel. Die gedachtecirkel is maar eng. 'De Schepper van hemel en aarde, de hemel als woonstede Gods, de engelenwereld, de Satan en zijn demonen worden genegeerd en vallen buiten dit z.g. universeele denken. Men houdt dan een z.g. kosmos over, de aarde, met mensch, dier en plant en de hemellichamen, het z.g. Al. Religieus leven heet dan: de mensch zien als deel van het groote geheel van den Kosmos, de religieuze mensch is de A1 - mensch.

„Kosmisch” is een geliefd woord bij Kees Boeke. Wij hooren hem spreken van kosmische wetten, kosmischen gang, de kosmische vrijheid, kosmisch besef etc. Het staat waarschijnlijk in verband met zijn religieuze instelling tegenover den kosmos, het Al.

79) Redelijke Ordening, etc. bl. 27.

80) idem, bl. 21, 22.

81) idem, bl. 46.

82) Kindergeineenschap, bl. 252.

83) Vernieuwing, jg. I, bl. 166.

84) Het Kind, 1936, bl. 405.

85) Het Kind, 1936, bl. 404, 405.

86) Dooyeweerd, Wijsbeg. der Wetsidee I, bl. 24.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen