VU Magazine 1974 - pagina 401

Het geweld in het Oude Testament III In het vijfde boek van de bijbel, het boek Deuteronomium, hoofdstuk 20, lezen we het volgende. 'Wanneer gij ten strijde trekt tegen uw vijanden, en gij ziet paarden en wagens: een volk talrijker dan gij dan zult gij daarvoor niet vrezen, want de Here, uw God, is met u, die u uit het land Egypte heeft gevoerd. Wanneer gij dan vlak voor de strijd staat, moet een priester naar voren treden, het volk toespreken en zeggen: Hoor Israël! Gij staat thans vlak voor de strijd tegen uw vijanden; laat uw hart niet week worden, vreest niet, wordt niet angstig en siddert niet voor hen, want de Here, uw God, is het, die met u gaat om voor u te strijden tegen uw vijanden, ten einde u de overwinning te geven. En de opzieners zullen aldus het volk toespreken: Wie heeft een nieuw huis gebouwd, maar het nog niet in gebruik genomen? Hij mag heengaan en naar zijn huis terugkeren, opdat hij niet in de strijd omkome en een ander het in gebruik neme. En wie heeft een wijngaard geplant, maar de vrucht daarvan nog niet genoten? Hij mag heen gaan en naar zijn huis terugkeren, opdat hij niet in de strijd omkome en een ander de vrucht daarvan geniete. En wie heeft een vrouw ondertrouwd, maar haar nog niet gehuwd? Hij mag heengaan en naar zijn huis terugkeren, opdat hij niet in de strijd omkome en een ander haar huwe. Verder zullen de opzieners nog tot het volk zeggen: 'Wie is bevreesd en week van hart? Hij mag heengaan en naar zijn huis terugkeren, opdat het hart van zijn broeders niet versmelte zoals het zijne. Wanneer nu de opzieners hun toespraak tot het volk hebben beëindigd, dan zal men legeroversten aan het hoofd van het volk stellen'. Hebt u ooit ergens anders gehoord van zo'n militaire dienstplicht? Het geweld is niet te vermijden, maar: Als je pas een huis gebouwd hebt..., hoefje niet mee te vechten. Als je pas een wijngaard hebt aangelegd ..., hoef je niet mee te vechten. Als je op het punt staat te trouwen ..., hoef je niet mee te vechten. En tenslotte - ik wrijf mijn ogen uit - als je bang bent, hoef je niet mee te vechten. Heel simpel, zonder loodzware principes of valse heldhaftigheid, gewoon omdat God de mens niet gemaakt heeft voor de vernieling. Als ik dan denk aan onze moderne, militaire dienstplicht, waar je alleen onderuit kunt komen door onweerlegbaar te bewijzen, dat je een halve zachte bent met een geweten, en aan al die andere gewelddadige strukturen, waarin mensen vandaag dreigen te verstikken, dan vind ik onze moderne samenleving barbaars vergeleken bij het gewelddadige Oude Testament.

De oorlog Het geweld dat in de mens verscholen zit en dat voortkomt uit de duistere bronnen van zijn afkomst, culmineert in de oorlog. De oorlog is een paradox. Hij is enerzijds typisch menselijk en niet beestachtig, want er zijn vrijwel geen andere dieren die dit verschijnsel van massale moord zo vertonen als de

mens, en anderzijds een verloochening en ontkenning van alles waardoor de mens werkelijk tot mens wordt. In de oorlog komen allerlei driften tegelijk tot hun recht: De 'kick' van de spanning, die aan de strijd voorafgaat, de heldhaftigheid die haar zin uitsluitend ontleent aan de bewonderende aanwezigheid van anderen, het instinct zich op te offeren voor de groep, en later in het gevecht van man tegen man of wapen tegen wapen, de blinde angst voor de dood, de zucht tot zelfbehoud en de moordlustige agressie die voortkomt uit het zien vermoorden van kameraden. Bij de voorbereiding van de oorlog komen vooral de positieve elementen ervan naar voren. Verdediging van verworden vrijheid, vaderlandsliefde, opofferingsgezindheid, de samenbindende invloed van edele verontwaardiging tegenover dezelfde vijand, gepaard met de banvloek tegen degenen, die in lafhartig individualisme zich tegen deze groepsdwang verzetten. Na afloop van een oorlog komen de negatieve kanten naar voren, vooral voor degenen, die de oorlog echt hebben meegemaakt. Moeders, die gek worden door het verlies van hun kinderen, kinderen die voor altijd neurotisch zullen blijven door wat ze hebben gezien, gezinnen die verminkt zijn door het verlies van vaders en die proberen een krampachtige troost te putten uit zijn heldendood. De haat tegen de vijand, die vooral bij de verliezers voor minstens een generatie blijft doorwroeten, en die door een nieuwe generatie romantisch wordt verwerkt tot een bereidheid om opnieuw te vechten. Wat moeten we met deze verwarde hoop verschijnselen? Ik pretendeer niet dat ik dat weet, maar toch wil ik proberen hier en daar wat termen onder één noemer te brengen. Iets ervan zullen we toch moeten begrijpen en in onszelf terugvinden. Want dat is eigenlijk begrijpen van wat andere mensen doen, ook van hun waanzin: Iets ervan bij jezelf terugvinden. Ik hoop, dat me dat in de komende dagen lukt, want dan pas kunnen we echt op onze hoede zijn tegen overgeleverde leuzen. Dan kunnen we iets begrijpen van de klassieke oorlog, de oorlog zoals hij vroeger was en zoals de meeste mensen hem nog steeds zien. Dan kan ik u ook pas goed duidelijk maken, waarin de moderne oorlog, d.i. de technologische oorlog, wezenlijk van de klassieke oorlog verschilt. U kunt aan deze bezinning meehelpen door zelf ook met vragen en opmerkingen te komen, mondeling of schriftelijk, die ik kan proberen in mijn korte beschouwingen te betrekken.

Biologen over de oorlog Gisteren heb ik gezegd, dat het goed is om te proberen voor onszelf wat orde te scheppen in de chaos van menselijke driften, die in de oorlog losbreken. Dat doen we niet voor de grap of omdat het zo'n interessant onderwerp is. Er zijn dringender redenen voor. Ten eerste is het belangrijk dat we onszelf inzicht verschaffen in het menselijk geweld dat tot oorlog leidt en er niet aan voorbij gaan alsof het er niet is. Zo'n struisvogelhouding zou, hoe verleidelijk ook, gevaarlijk zijn, omdat zij ons machteloos maakt als we door het geweld overvallen worden, door het 15

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen