VU Magazine 1974 - pagina 78

Werken is niet altijd even gezond

'Ik ben in de schacht gevallen die, zoals de ouderen hier in de streek wel weten, al zoveel honderden en honderden mensenlevens heeft gekost... vaders, zonen, broers... die duizenden dierbaar waren en duizenden bewaarden voor honger en ellende... Ik ben in een schacht gevallen die wreder is dan welke veldslag o o k . . . Ik had er over gelezen in een verzoekschrift... over de mannen die in de mijnen werken... mannen die altijd maar weer opnieuw de wettenmakers gesmeekt hebben, dat ze toch om Christus' wil niet door hun werk vermoord zouden worden ... dat ze gespaard wilden blijven voor hun vrouwen en kinderen die ze evenzeer liefhebben als de rijken hun kinderen...', aldus de rechtschapen arbeider Stephan Blackpool, een van de vele romanfiguren van Charles Dickens (1812-1870), nadat hem een ongeval was overkomen. Stephen Blackpool kan |Worden beschouwd als een tamelijk onverwachte zegsman: het verhaal waarin hij voorkomt ('Hard Times', 1854) is niet Dickens' meest geprezen literaire werk, maar wel het meest 'boze'. Dickens wierp zich met zijn volle gewicht tegen de mentaliteit achter en de gevolgen van de 'industriële revolutie'. Het is uitgerekend Stephen Blackpool, de meest ijverige, ootmoedige en vakbekwame arbeider die een werkgever zich maar kan wensen, die 'werk' en 'moord' met eikaar in verband brengt; andere koek dan het bekende: 'werk maakt ons sterk, helpt ons in 't leven voort'. De ervaring van een snel om zich heen grijpende industrialisatie was in Dickens' dagen nog vers genoegom hem te brengen tot treffende uitspraken over mens en machine. De in de fabrieken opgestelde apparatuur werd bij hem: 'De zuigers van de stoommachines gingen eentonig op en neer als het hoofd van een olifant in een toestand van sombere krankzinnigheid'. Uitzicht op een gelukkig samengaan tussen mens en machine zijn niet te bespeuren. 'Zo en zoveel honderd arbeiders in deze fabriek en zo en zoveel honderd paardekracht. Tot op een haar na kan men berekenen wat de machine zal doen en tot op een pond na hoeveel zij afwerpt, maaralle berekenaars van de Nationale Schuld zijn niet in staat mij ook maar bij benadering voor te rekenen hoeveel goed en kwaad, liefde of haat, vaderlandsliefde of ontevredenheid, hoeveel neiging tot deugd of misdaad er op één enkel ogenblik in de harten van alle rustige arbeiders met hun stille gezichten en afgestelde bewegingen aanwezig is!'

Minder somber

stephen Blackpool na zijn ongeval

24

De pogingen om mens en machine aan elkaar te laten wennen zijn, sinds de industrialisatie op gang kwam, voor wat de machines betreft, aardig gelukt; de olifanten zijn minder somber en minder krankzinnig geworden. In een gesprek met drs. Erik Andriessen (zie elders) werd VUmagazine gewaar dat de beveiliging van machines speciaal in grote gemechaniseerde en geautomatiseerde bedrijven zodanig is, dat het een hele kunst is geworden daar letsel op te lopen. Ondanks de talrijke technische veiligheidsvoorzieningen waarmee de machinerieën werden uitgerust, bleven ongevallen voorkomen - zij het niet meer zo vaak en zo ernstig als vroeger - een aanduiding dat een mens zich minder gemakkelijk laat voegen dan een machine. De wetenschap leverde haar bijdrage in het aanpassingsproces. Ze droeg niet zelden het karakter van het vergulden van de bittere pil (eentonig, geestdodende arbeid) met behoud van de produktiecijfers of nog liever: gepaard gaande aan een toeneming daarvan. Het laten horen van muziek bij het werk was daarvan een voorbeeld. In de tweede wereldoorlog was men vooral in Amerika en Engeland

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen