De band des verbonds - pagina 24

DE RAAD DES WELBEHAGENS.

2o

Een

door

handelt

dier

daarentegen

is

in

zijn

instinct,

geïnstrumenteerd,

alzoo

zielsleven

De mensch

uit aandrift.

van het verstand voorop moet gaan, en metterdaad ook vooropgaat. Wij kunnen zelfs verder gaan en beweren dat het verstandsleven het wilsleven beheerscht, dat de werkingen van den wil door het verstand worden bepaald, dat de wil in zijn doen en laten aan het besluit van het verstand gebonden is. Het is dus niet zoo, dat de wil slechts later werkt dan het verstand. Neen, de wil wordt door het verstand beheerscht en bestuurd,^ werkt altoos naar de beraadslaging die voorafgegaan is, is dat

hem de

bij

actie

gebonden aan het oordeel en besluit des verstands. Het verstand is het roer van den wil. De wil is altijd gehoorzaam aan het verstand. Het verstand is de meester. De wil is de dienstknecht,

weigert,

steeds

altoos

de trouwe

vaderen de vaste formule

:

„De

die nimmer Daarom hadden onze

dienstknecht

doet wat bevolen

is.

wil volbrengt het bevel des

verstands." Is het nu alzoo met de organisatie der ziel gesteld, dan worden de gevolgen openbaar. Wij hebben hier beginselen die zeer gemakkelijk de consequenties aanwijzen. Als het verstand goed beraadslaagt en besluit, dan gaat straks de wil, geheel vanzelf, ook den goeden weg op. Maar als het

verstand

feil

gaat

in

eenige

redeneering

een besluit

en

van het algemeen standpunt, hetzij ten opzichte van de toepassing op een bijzonder geval, niet goed is, dan wordt onmiddellijk ook het wilsleven zelf uitgedreven op een weg die verkeerd is. is het verIs het verstand verlicht, dan is de wil heilig duisterd, dan openbaart zich, met innerlijke noodzakelijkheid, ook de wil als verdorven. Naar den regel „zoo de heer, zoo de knecht", wordt het hier: „zoo het verstand, zoo de wil". Was dit nu maar een betweterij van de Gereformeerden tegenover de Remonstranten, dat ze zoo vast hierop stonden ?

neemt

dat, hetzij ten opzichte

;

:

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen