GeheugenvandeVU cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van GeheugenvandeVU te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van GeheugenvandeVU.

Bekijk het origineel

Van de Gerche.

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Van de Gerche.

7 minuten leestijd Arcering uitzetten

In het jaar 1579 heeft een der leiders van de Gereformeerden in Frankrijk, de beroemde Mornay du Plessis, een boek in het licht gegeven, dat bestemd was om de reformatie tegenover Rome te verdedigen. Het is betrekkelijk klein en handelt ook slechts over één enkel geschilpunt; maar het is toch een belangrijk werkje, om zijn degelijken en voor ieder verstaanbaren inhoud; zeker een der beste strijdschriften uit dien tijd. Vandaar, dat reeds terstond na de uitgave eene Hollandsche vertaling door velen gewenscht werd; en Lukas de Heere, dien men voor die taak als aangewezen achtte, heeft in overleg met den schrijver aan dien wensch voldaan, door in het jaar 1580 zijne vertaling, met eene opdracht aan Prins "Willem, te doen uitkomen. Belangrijk is dat werkje ook nu nog in allerlei opzicht, onder anderen om het kerkelijk standpunt der Gereformeerden tegenover Rome kort en duidelijk in het licht te stellen. En dat heeft dan waarlijk niet alleen maar een historisch belang. Daar de kerkelijke quaestiën van de i6de eeuw telkens opnieuw zich weer voordoen, heeft het ook zijn praktisch nut, telkens weer op te merken, hoe men in den bloeitijd onzer kerken daarover gehandeld heeft. Daartoe volgen hier dan een paar uittreksels uit het bedoelde „Tractaet ofte Handelinge van de Kercke".

Allereerst de reeks van stellingen, waarin de schrijver het door hem behandelde kort heeft samengevat (blzz. 268—272):

Besluijt veruatende de materie deses boecx.

De Kercke is siendelick ende onsiendelick te aenmercken.

- De onsiendelicke Kercke is het gheselschap der ghener die Godt vercoren heeft tot den eeuwighen leuen, in alle tijden ende plaetsen.

De siendelicke Kercke is het gheselschap der ghener, die tot de selue Kercke gheroepen zijn, en wordt aenghesien na sekere tijden, ende sekere plaetsen.

Daer en is nochtans maer een Kercke, maer verscheydentlick t' aenmercken. De siendelicke Kercke is t' aenmercken als het koren met het kaf: in d' onsiendelicke als het koren ghedorschen ende ghereynicht.

Dese Kercke heeft eerst gheweest sonder de Wet, dan is daernaer onder de i Wet ghebonden aen sekere plaetsen, ende gheslachten. Nu door ghenade is sy alom verspreyt, sonder dat eenige plaetse meer voordeels heeft dan d' ander: daer af sy Catholijck, dat is alghemeyne ghenaemt is.

De Catholijcke Kercke begrijpt onder haer alle Christelicke vergaderinghen in alle rijcken, de welcke wy Kercken naemen, als de deelen der zee, zee ghenaemt werden: die nochtans by haere naemen onderscheyden zijn, als Griecken van Afrijcken onderscheyden wordt, etc.

D'eene van de deelen deser Kercken, als de leden van een lichaem, selfs nu sy ouer al is, zijn reyn, de ander onreyn: ende onder d; onreyne zijn d'een onreynder dan d'ander.

De reyne deelen zijn daer het woordt Gods reynlick ghepredict wordt, ende de sacramenten behoorlick wtghedeelt worden, hoe wel datter int aensien Godes niets reyns en is. Dese - worden van sommighe welgheuoelende, ende van ander (maer oneyghentlick) Catholijcke oft alghemeyne Kercken ghenaemt.

De onreyne zijn de ghene daer het Woordt Godes ende de Sacramenten qualick bedient werden: wat ander wterlicke teeckenen datse hen vermeten oft berommen.

Ende midts dat alle Christelicke leere bestaet in Ghelooue ende Liefde, die in de leeringhe des gheloofs onreyn zijn heeten wy ketterich, ende die hen van de eenicheyt der kercken scheyden (twelck gheschiet by ghebreke van liefde) heeten wy Scheurighe Kercken.

Daer zijnder die dit beyde zijn, ghelijck de Roomsche Kercke, ende die haer nu aenhanghen: want sy houden veel verdoemelicke dwalinghen, vervolghen ende verbannen de ghene die hen begeeren te verbeteren. Nochtans soo langhe als de belijdenisse Christi daer eenichsins is, hoe wel sy daer maer aen eenen draet en hanght, en benemen wy hen den naeme der Kercken met: ghelijck wy den mensche altijt mensch naemen, hoe sieck ofte wtsinnich hy is.

Om de reyne Kercken van de onreyne t' onderscheyden, heeft ons Godt zijn woord, begrepen in de H. Schrift, ghegeuen: welck volcommen en claer is ter salictieyt: want Godt, die de volcommenste, en een vader des lichts is, die isser den autheuraf.

Tis dan by Gods woordt datmen de verschillen vereenighen, ende de ghebreken der Kercken verbeteren moet, ghelijck eene Republijcke by de wetten verbetert wordt, te niete doende wat Godt ons daer in verbiedt, ende houdende voor vei boden al wat hy, zijnen dienst aengaende, ons niet gheboden heeft: weder oprechtende wat hy ons gheboden heeft ende wtlegghende in saecken die in verschille staen, zijnen wille door hem seluen.

De Kercken die Godes woordt volghen en konnen niet dwalen: want tis den wech der salicheyt: ende dien volghende, gheleytse Godt met zijnen H. Gheest diese verlicht: welcken Gheest daer by onderscheydentlick ghevoecht is.

Daer en teghen de Kercken die hen van Gods woordt vervremden, moghen dwalen, selfs in dat de saücheyt aengaet; midts datse hen van den wech der salicheyt wenden. Sy en moghen hen oock van den Gheest Gods niet beroemen : want Godt en deelt zijnen Ghe ist niet dan die zijn schapen zijn: ende en hsudt voor zijn schapen niet dan die zijn stemme hooren.

Daerom de Kercke die het menschelick goetdimcken volght, ende niet de Wet Godes heeft in alle haere deelen ghedwaelt, tot den sone Gods (dat is haere salicheyt) selue te craycighen, ghelyck wy t'onse tyden segghen dat de Roomsche Kercke het kindt der verderffenisse, dat is, den Antechrist naevolcht.

De Kercke is een lichaem, ende Christus de sone Godes isser het Hooft af: cracht gheuende het ampt zijns Euangelijs door zijnen Gheest: waer door hy behulpich is den ghenen die hem in der waerheyt aenroepen. Daer in is de bedieninghe vant' JHooft der Kercken gheleghen.

Soo veel als het ministeriel Hooft belangt, gheen mensche en mach het wesen. Want de Kercke is by de comste Christi alle de weereh ouer ghestort, ende nieraant en kan dit ampt alom bedienen. Maer elck Herder representeert Christum in zijn last.

Oock en heeft onse Heere, voor dat hy ten hemel voer, gheen hooft verordent: noch gheen van zijne Apostelen en hebbent gheoeffent: noch oock en heeft de eerste Kercke eenich bekent.

Daerom volghende Gods woordt ende het ghevoelen deser Kercken, houden wy dat den Roomschen stoel, die onder valschen titel alle man ouerweldicht, den Antechrist is, twelck sonder ander probatie ende omsiendicheyt wt sijne eyghene leere mach bewesen worden.

Nochtans dat desen Roomschen stoel, staende in een deel der Kercken, de Kercke noch een deel der selfder niet en is, maer is de peste int lichaem der Kercken, die verdoruen heeft alle wat hy heeft konnen verderuen, ende hadde haer gheheel versmacht sonder d'ontfermerticheyt Godes.

Wy onttrecken ons dan van het Pausdom, ende niet van de Kercke: van de afgoden, ende niet van den Temple : van de tyrannic, ende niet van het gemeynte: van de peste, ende niet wt de stadt, bereet zijnde ons ganscheHck te vereenighen, wanneer den Antechrist ende tquaet dat hyer inghebrocht heeft, sal veriaecht wesen.

Dat verbeydende, rechten wy den dienst des woords Godes ouereynde, ende soo naer zyn instellinghe alst ons moghelick is: nae t' exemple zijnder Apostelen, die van Hierusalem verbannen waren. Twelck niet en is den eenen autaer teghen den anderen oprechten : want door de comste Christi is den gheheelen aerdbodem den autaer des Heeren.

Onse Kercken dienaers die dit werck begonsten, hebben sulcke beroepinghc ghehadt als onse wederpartyen hen vermeten te hebben, want sy waren priesters ende leeraers ghelijck sy, ende by hen ghestelt, ende hebben niet dan haer beroepinghe ghevolcht, daer de ander die verlaeten hebben.

Die de voorseyde Kercken dienaers naghevolcht zijn hebben veel beter beroepinghe dan onse wederpartyen : want neffens datse by de eerste verordent zijn, die macht hadden dit te doene, soo zijnse gestelt volghende het gebruijck ende de oude regelen, de welcke in de Roomsche Kercke verswijmt ende veruallen zijn.

Dat meer is, neffens dese ghemeyne beroepinge moghen de wonderdaden die Godt t'onse tijden ghedaen heeft door haeren dienst, ende om des selfden wille ghenoechsaemlick betuijghen dat sy dwerck Godes ende gheens menschen wtrechten. _ (Slot volgt.)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van zondag 8 januari 1888

De Heraut | 4 Pagina's

Van de Gerche.

Bekijk de hele uitgave van zondag 8 januari 1888

De Heraut | 4 Pagina's