De houding

Amsterdam, 7 Sept. 1888.

De houding dit jaar door de Haagsche Synode aangenomen, toont, hoezeer het kwade beginsel in dit college allengs tot consequente ontvt^ikkeling begint te komen.

Eertijds v/as dit college een log en loom lichaam. Er zat stuur noch vaart noch gang in. Het tobde en schommelde en slingerde her-en derwaarts. Niet-spreken en niets-doen was de leus zijner Jevenswijsheid geworden.

Dit vond daarin zijn oorzaak, dat deze Synode, hoewel hiërarchisch in den wortel, toch het pit en de kracht miste, om haar eigen heilloos beginsel tot uiting te brengen.

Of liever het beginsel werkte wel door, want een beginsel werkt, ook al slaapt het, maar toch ontbrak er ten eenemale die bewuste liefde voor haar beginsel, die er de ontwikkeling van activeert.

Men was nog te nobel, men bezat nog te veel eergevoel, de billijkheden prikkelden de conscientie nog, en deswege schaamde men zich nog, om in een zich noemende Gereformeerde kerk met zekere geestdrift en doortastendheid voor zijn hiërarchischen geest uit te komen.

Maar thans is dit anders geworden.

Dank zij de gebeurtenissen der beide laatste jaren, heeit de Haagsche Synode thans aan alle edeler aandritt het zwijgen opgelegd, alle schaamte van zich gedaan, en den droeven moed gegrepen om van nu voortaan, zich van haar zondig ideaal bewust, zonder schroom of aarzeling op de verwerkelijking van dit schuldig ideaal aan te sturen.

Tot dusverre bedoelde de geest, die in het Synodaal genootschap blaast, stil de oude Gereformeerde kerken te gebruiken, om den nieuwerwetschen tijdgeest onder het volk voort te planten, maar toch begreep men dat men een kerk niet openlijk en officieel van karakter kon doen veranderen, en liet alles blauw-blauw. Wel maakte men vrij baan voor het ongeloof en dwarsboomde het rechtzinnig element, maar den gevel van het huis liet men voor wat die was. Het heette nog altoos de kerk van de Drie Formulieren van eenigheid. Een doode letter blijven moesten ze, maar toch bleven ze de wimpel van het schip.

Thans echter volgt de Synodale geest een andere tactiek.

Men maakt thans van zijn plannen geen geheim meer, en noch aan den ouden wimpel noch aan de oude traditie stoort men zich.

Vandaar dat heel de strijd tegen het Modernisme plotseling door de Ethischen en Irenischen gestaakt is, en dat de Modernen omgekeerd over heel de Hnie het graven van hun mijnen opgaven, terwijl de Methodistische en Calvinistische elementen ponden watten besteld hebben, om zich en der gemeente in het oor te stoppen, en te doen alsof men niets merkt.

Immers, met openlijke aankondiging van zijn toeleg, stuurt men thans recht op zijn doel af, en dat doel is, dat de kerk als kerk thans numero één in de schatting der „vogelen van allerlei pluimage" moet worden.

Of de eere Christi vertreden wordt, wel jammer, maar te overkomen. Of de Heilige Schrift aan de gemeente ontzinkt, wel een teleurstelling, maar geen levensquaestie. Of de belijdenis ontzield wordt, wel een streep door de rekening, maar geen zaak om er hartzeer over te hebben. Of tal van medebelijders mishandeld worden, wel niet zeer broederlijk noch Christelijk, maar .... een aderlating, gelijk Ds. Geselschap het eens in ijzige koelheid uitdrukte, kan soms heilzaam werken. Slechts één ding is er, waar alles mee verloren zou zijn, bijaldien namelijk het kerkgenootschap als éénheid schade leed.

Aan dat Genootschap hangt meer dan aan de eere Christi, aan Gods Woord, aan der vaderen Belijdenis en aan de broederlijke liefde. Zonder dat Genootschap, als kerk betiteld, is men weg, met dat Ge-1 nootschap, als kerk gedacht, is de toekomst verzekerd.

En daarom het kostte wat het kostte, die , /kerk", die ^aanbiddelijke heiligheid, die rijke bezitster, die uitdeelster van millioenen schats, moest gehandhaafd.

En nu d^t maar gelukt is, en die „kerk" weer door den arm der Overheid en den stok van den politieagent gesteund wordt, nu haalt al wie den Synodalen geest indronk, weer ruimer adem. Nu geen nood!

In die schitterende gedachte van het ééne kerkgenootschap gaat thans ook aller liefde en aller geestdrift, aller actie en moedbetoon op.

Naar beginselen vraagt niemand in dezen eiligen kring meer. Broeder Knappert en roeder Gunning, Broeder Deetman en roeder Berlage, Broeder Koch en Broeder egers, het is alles verzoend.

Tot op 1886 bestond er tusschen deze eeren geloofsverschil.

Maar thans niet meer.

Want waar ze ook nog in uiteenloopen, e hebben thans allen saam één gemeenchappelijk geloofsartikel gesmeed. Immers aam geloovenze nu in de heilige. Synoale, kwansuis nationale Genootschapskerk.

Het geloof in dit nieuw gesmeed artikel v beheerscht geheel hun zienswijs, beslist over aller houding, wijst een ieder in den kring zijn standpunt aan.

Zelfs het besef en gf.voel van oneens te zijn week. Men is het thans eens, en merkt aan aller oogopslag, dat het onderling verkeer tusschen Modernen, Groningers, Ethischen, Irenischen en would be Gereformeerden is teruggekeerd.

Wie maar meedoet is welkom. Welkom in den heiligen kring al wie voor deze Diana der Efeziers ofifert.

Denk ook eens, de Overheid, het Grootboek, de Rechtbank, de Politie, Uilenspiegel, het Handelsblad, kortom alles doet aan de bewierooking dier ééne heilige Synodale, hiërarchische nationale kerk mee.

Verbeeld u dan ook eei s, wat indruk het maakte, toen tengevolge van Dr. Van Konkels volslagen mislukte campagne, in den hoogen kring van dit alleenzaligmakend Genootschap de vraag aan de orde kwam, hoe de kerkregeerin; ^ met de kerkleer in overeenstemming te brengen.

Om van te gieren.

„Of wat dacht ge, dat we thans, op het hoogtepunt onzer glorie, nu heel de wereld op onze hand is, en de achtergebleven Gereformeerden niet meer kikken of kirren durven, dat we nu, u ten .believe, het fundament van ons heilig huis zouden loswrikken!"

Neen, dan zal men het dezen achtergeblevenen anders leeren.

Voor de lieden, die pal voor hun beginsel stonden en den moed hunner overtuiging hadden, is men niet geweken. En nu zou men voor deze vertsaagden uit den weg treden! Voor deze lieden, die in het hachlijkst oogenblik getoond hebben, dat ze zich desnoods alles gevallen laten! Voor deze paradestrijders, die loopen gaan, als de eerste kogel door de lucht snort!

Neen, voorwaar, met wat element of richting men voortaan in dezen Synodalen kring.' ook rekent, stellig met dezeGeieformeerde «schutterij" niet meer.

Deze schutterij gebruikthetSynodalism'^, a!s ze achter een veilige borstwering opgesteld, mee wil vuren op de mannen die de Doleantie aandorsten. Ook gebruikt men ze nog om een minder ontwaakt deel der gemeente zand in de oogen te strooien. Maar iets om haar doen of laten, zich aan haar storen, of zelfs luisteren naar haar adviezen, dat nooit meer.

Daarvoor is de tijd vooibij.

Praten, klagen, meesmuilen en morren mogen deze Gereformeerde „schutters" zooveel als ze willen, maar de Synode gaat zonder hen en buiten hen door.

Voor hen is alle Synodale respect ingeboet.

Ze hebben geen crediet meer.

En komt dan uit een anderen hoek Gunning met een voorstel aandragen, om de „kerk" weer presbyteriaal te maken, natuurlijk, dan houdt men zich anders. Dan luistert men welstaanshalve. Ook phantasieën kunnen soms den geest bekoren.

Maar toch, dan herinnert ieder zich, dat het Gunning was die sprak. De weelderige denker. De man der utopiëh. Die met zijn kaleidcskoop nu reeds een reeks van jaren allerlei schoone kleur verbindingen voor uw oog tooverde. En dies weet men, dat straks met een klein tikje aan den kaleidoskoop heel de zaak weer anders komt te staan.

Dus neemt niemand het in ernst op.

Zijn voorstel is een episode, die straks uit heeft.

Een vertooning van ideeën, waarvan men weet dat ze bij Gunning zelf nooit verder dan ideeën komen zullen.

Gunning zet toch niet door. Hij is geen man van actie.

En zoo hoort men hem aan. Een oogenblik gunt men zich het genot om onder den indruk zijner rijke taal te komen.

Tot het dan eindelijk lang genoeg is, en de Praeses voelt, dat men nu weer tot de zaken moet komen.

En dan wordt er gestemd, en gaat natuurlijk met zoogoed als algemeene stemmen heel dat phantastisch voorstel van de tafel.

Verbeeld u, een op en top hiërarchische Synode zou naïevelijk en onnoozel weg zich den presbyterialeti strop om denhals halen.

Neen, dan heeit men zich een ander en een beter ideaal gekozen, dat uit Doetinchem naar Utrecht toog, en daar allengs pasklaar is gemaakt.

Wat men doen zal is dit.

Men zal de Modernen rustig laten uitsterven.

Men zal de Groningers, ze al beduimelend, ongemerkt in Ethischen van de linkerzij omtooveren.

De Gereformeerde „schutterij", die nog achterbleef, zal men door het Neo-Köhlbrüggianismè tot een lijdelijke massa zonder veerkracht of pit laten verweeken.

En dan zal men niet de ktikre^eering naar de k& xkleer, maar heel omgekeerd de k& xkleer naar de kerkr^^^^^/«^ veranderen.

Dan gaan eindelijk, eindelijk die gehate Drie Formulieren van eenigheid weg.

En dan komt er een herziene Confessie.

Een net met achtduims mazen, waar alle visch door kan zwemmen.

En dan zal eindelijk de triomf volkomen zijn.

De nederlaag van Dordt ganschelijk gewroken, en heel de zuurdeesem van Paulus, an Augustinus, van Calvijn onherroepelijk itgezuiverd.

Lezer, wat dunkt u van zoo verbijsterd deaal ?

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen