een Wolkje als eens manshand.

Amsterdam, \\9> Januari 1897.

Het jaar 1896, dat achter ons ligt, was op kerkelijk gebied niet zonder beteekenis.

Binnen de wanden onzer Gereformeerde kerk is de toestand in gunstigen zin gewijzigd. Er is geen tooverkracht van de Synode te Middelburg uitgegaan, maar wel is op die Synode gebleken, dat wie achtte het op haren en snaren te kunnen zetten, zich vergist had in de gesteldheid der geesten. Waar men waande door een oceaan gescheiden te zijn, bleek weinig meer dan een best met slappen polsstok overspringbare uitwatering tusschenbeide te liggen. De mannen die men zich negerzwart had voorgesteld, bleken nu ze voor het voetlicht kwamen, hoogstens wat Levantsch getint-te zijn. Zoo waakte vanzelf door het samenzijn de verflauwde broederliefde weer op. En onder zoo gunstig gesternte was de gelegenheid schoon, een gelegenheid waarvan dan ook ruimschoots gebruik is gemaakt, om saam eenhistorisch bad te nemen, en met iets van de bezieling der vaderen in het hart Zeelands aloude hoofdstad te verlaten.

Sinds nu leven we veel rustiger, onder veel kalmer gedijen, en bezien zelfsjde pessimisten onder ons de dingen door min donker gekleurden bril.

Nu maar gebleken is, dat onderwerping aan den wil of zin van wien ook is uitgesloten, en dat op niets anders wordt aangedrongen dan op een zich gevangengeven in den geest der vaderen, verving willigheid het tegenstribbelend verzet.

Hiertoe bepaalde zich echter de winste van 1896 niet.

Immers wie vyaarlijk de Gereformeerde belijdenis liefheeft, sluit zich niet op binnen hetgeen nu reeds kerkelijk op beteren voet geïnstitueerd is, maar blijft banden gevoelen aan wat, ook buiten ons institutair leven, in den boezem der Nederlandsche Hervormde kerk nog niet geheel van den geest der vaderen vervreemd is.

Al is het toch, dat velen in dit kerkgenootschap bij ons slechts afgunst en vijandschap te hunwaarts onderstellen, de zaak onderzoekende zouden ze slechts een gebondenheid der liefde vinden.

Ongetwijfeld, we weerstaan beslist en zonder aarzelen de afdoling van de waarheid, waarvan duizenden bij duizenden in dit genootschap het slachtoffer worden. Niet alleen de doling der Modernen en der Groningers, maar ook die der Arminianen en Ethischen. Reeds sinds we in '78 het eerst uitkwamen, hebben we op dit punt nimmer zwakheid gekend, en het duidelijk uitgesproken, dat het standpunt ook der Ethischen op de proef onhoudbaar zou blijken.

En ook is het waar, dat de ijzeren band ons ergert, dien deze kerk in den vorm van haar reglementair genootschap om den nek draagt.

Maar \vie zal ons dit euvel duiden, die voor oogen ziet, hoe onze broederen in dit genootschap met ons tegen deze velerlei dwaling protesteeren, en met ons dit reglementair genootschap als in strijd met de Gereformeerde beginselen veroordeelen ?

Ook van wat men lastert, dat belustheid op het kerkelijk goed ons drijven zou, kan de hersenschim alleen spoken n het verwarde brein van wie ganschelijk reemd is aan wat onder de Gereformeeren verhandeld wordt. w s

Wat we alleen zoo vurig wenschen en be eeren, is dat onze broederen in de Nederl. ervormde kerk toch weer terug mochten eeren tot het kerkelijk beleven van hun elijdenis, en dat ze, op vrat wijs ook, eer in één kerkelijk leven met ons, den trijd voor de waarheid, Gode tot cere, en p k k w h l ons volk tot heil, in dit goede land mochten voortzetten.

En juist te dezen opzichte nu werden de vooruitzichten, pas tien jaren na de Doleantie, onmiskenbaar gunstiger. Eer kon het al moeilijk.

Velen van hen, die tot i886 in één ge­ tes lid met ons stonden, en toen zich tegen ons stelden, moesten zich wel in hun gewrongen positie vastzetten. Dit was zeker diep te betreuren, maar het kon zielkundig schier niet anders. Bij deze mannen heerschte de geest der bitterhedcn. Laat ons er niet bij zeggen, waarom. En er ons liever in verheugen, dat zelfs velen der oudere broederen zich dezen demon der bitterheid van het lijf hielden.

Maar natuurlijk bij een jonger geslacht kou weer objectieve waardeering, kon weer onpartijdig oordeel, kon weer een vragen naar eigen gedragslijn en eigen plichtsb& trachting opkomen.

En in dit opzicht nu deden we een schrede vooruit.

Hier en daar liet zich van Gereformeerde zijde weer een stem hooren, die voor de waarheid ook in het kerkelijk leven dorst uitkomen. Tegen de valsche theorie der antinomiaansche kerkelijke berustingsleer werd nu en dan protest aangeteekeud. Men was bedacht op het zoeken van een ander en beter standpunt. Hoe zwak ook nog, er was toch als de ritseling eens nieuwen levens.

Aan meer dan één hemelstreek een wolkje als eens mans hand.

Iets waaraan we daarom waarde mogen hechten, omdat deze Gereformeerde broederen, konden ze zich, met kennis van zaken, in de eischen van het historische Gereformeerde leven gaan thuis gevoelen, steeds klaarder en steeds duidelijker zouden inzien, dat ze zich in een valschen toestand bevinden, waarin duurzaam voortleven, hun zelven ten slotte onmogelijk zal zijn.

En hierbij komt dan in de tweede plaats, dat ook de volgelingen der Ethische richting vooruit of terug moeten, en hiervoor een oog beginnen te krijgen.

De Schriftcritiek geeft hier den doorslag Want natuurlijk kan men, zelf orthodox opgevoed, nog wel van de Schrift op den Christus teruggaan, wijl men dan toch nog den "-sChristus der Schrift" behoudt, maar het tweede geslacht kan dit niet. Met de Schrift begint hun ook de »Christus der Schrift" te ontzinken.

Dit nu dringt sommigen hunner vooruit, reeds de vallei in, die naar de dorre vlakte van het Modernisme doet afdalen. Maar ook doet het anderen huiveren, stilstaan op den weg en een schrede zijwaarts doen, met iets reeds in het hart van heimwee naar Gods heilige bergen.

Ook met het oog op deze dubbele geestesactie mogen onze Gereformeerde kerken toch gebeden zijn, > een brief van Christus" te zijn, een prediking van de kracht der waarheid in het leven.

En voorts zij er studie, zij er onderzoeking der historie en der beginselen, en worde de vrucht dier onderzoekingen in klaren vorm, en met den geur der rijplieid, onder het publiek gebracht.

Een tijd, zoo schoon en zoo gunstig, als we thans doorleven, keert niet licht weder.

Dat dan die tijd een vruchtbare : zij voor onze toekomstige ontwikkeling, jen dat we, nalatende alle kleingeestig en enghartig getwist en gekibbel, in de volheid onzer manlijke kracht mogen arbeiden aan de heerlijke taak, waartoe de Koning der Kerk ons roept.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen