Verkiezing in het kerkelijke.

V.

Resultaat van het dusver besprokene was, i". dat de Gereformeerde kerken het juiste beginsel beleden, door te erkennen dat de machtsbevoegdheid in de geïnstitueerde kerk door het Hoofd der kerk, d. i. Christus, ge legd is op de gezamenlijke geloovigen; 2» dat de Gereformeerde kerken, toen het op regeling en ordening aankwam, met het oog op de volkskerk, op de eischen van overheid en van collatoren, en op reeds dreigende ketterijen, de gevolgtrekkingen van dit beginsel met hebben aangedurfd, en feitelijk de gemeente weer op zij hebben gedrongen; 3". dat ze dit afgaan van haar beginsel hebben goedgepraat door de fictie, alsof de gemeenten stilzwijgend haar machtsbevoegdheid hadden overgedragen; 4". dat ze slechts een schijn voor de gemeente gered hebben in het recht om bezwaren in te brengen tegen een verkozene; s^", dat zij de verkiezing van predikanten op die wijs geheel aan den kleinen kerkeraadskring trokken, onder allerlei obligatie aan overheid en nietkerkelijke macht; en 6". dat alleen bij de verkiezing van ouderlmgen en diakenen, als van minder gewicht, de mogelijkheid althans werd opengelaten, om aan de gemeente recht van keus uit voorgedragenen tot het dubbele cijfer te gunnen.

Wat hier thans nog aan is top te voegen, knoopt zich vanzelf aan dit zesde punt vast.

Er dient namelijk nog op gewezen te worden, dat de Kerkenordening van 1619 zelfs dit kiezen uit een dubbele voordracht nog niet eens aan de gemeente waarborgde. Al wat ze deed was, de mogelijkheid er voor openstellen. Maar op zichzelf liet de Kerkenordening van 1619 evenzeer toe, dat ook de verkiezing van ouderlingen en diakenen geheel aan den kerkeraad werd getrokken, coöptatie in den vollen zin des woords; behoudens natuurlijk het recht niet van de gemeente, maar van elk lid der gemeente (wat heel iets anders is) om bezwaren in te brengen, die dan toch weer door den zich coöpteerenden kerkeraad werden beoordeeld.

Ja, sterker nog, niet alleen dat de Kerkenordening van 1619 ook dit toeliet, maar ze schreef het zelfs in de eerste plaats voor. Het was niet: keuze uit voordracht door de gemeente, en desnoods, als dat niet kan, coöptatie; maar omgekeerd, werd eerst als regel de coöptatie gesteld, en daaraan toegevoegd dat het ook door keuze uit voordracht kon.

In beginsel werd dus aan de gemeente niet anders gewaarborgd dan het recht van reclame voor elk lid voor een in casu partijdigen rechter.

Dit nu heet in het artikel wel een privilege der gemeente, maar ook dit is het feitelijk niet.

Bezwaren kunnen desnoods ook door iemand buiten de gemeente worden, ingebracht. Stel b. V. er was iemand benoemd, dien men te goeder trouw voor een eerlijk, deugdelijk Christen Weid, en iemand, buiten de gemeente staande, wist beter, en had de bewijzen in handen van een ergerlijk schandaal te zijnen laste, waarvan in zijn dorp niemand wist, en hij meldde dit aan den kerkeraad, — zoudt ge meenen dat de kerkeraad hierop dan niet evengoed had te letten, als dat er bepaaldelijk klacht van een lid der gemeente ware ingekomen?

Zulk recht van reclame kan feitelijk nooit verder strekken, dan om ter kennisse van zulks aangaat, feiten of geruchten te wie brengen, die, had de kerkeraad ze vroeger geweten, hem van het doen der keuze zouden hebben afgehouden, Alzoo de mededeeling van een of andere zondige of schuldige daad of uitlating, of ook de mededeeling van eenig geschrift, waaruit blijkt dat hij afwijkt van de Belijdenis der kerk.

Verder strekt dit recht niet. Noch de geschiktheid van den persoon, noch de verkjeslijkheid van den persoon komt in aanmerking. En zoo dikwijls de reclame gepoogd heeft, dit meerdere recht te doen gelden, ving ze altijd bot.

Dit kon dan ook niet wel anders ter wille van hetgeen men verschuldigd was aan de eere en den goeden naam van den betrokken persoon.

Hij was voorloopig verkozen; zijn naam was in de gemeente afgekondigd; er was reclame tegen hem ingebracht. Trok nu de kerkeraad, tengevolge dier reclame, zijn verkiezing in, dan stond deze broeder te slechter faam in de gemeente bekend. Dit nu kon, en moest zelfs, in zoover er in leer of leven dingen van hem aan den dag waren gekomen, die, zonder nu tot censuur of ban aanleiding te geven, toch de verkiesbaerheid uitsloten. Maar dit moest en kon niet, waar tegen den persoon in zijn leer en leven niets viel in te brengen, en er alleen betoogd werd, dat deze verkozen broeder' of de talenten voor het ambt miste, of de genoegzame sympithie^an den klager.

En dit op zichzelf, uit , 'n aard reeds, zoo eng beperkte recht, werd''nu nogmaals beperkt door de partijdigheid van den rechter die oordeelen zou.

In onze kieswet voor de staatsburgerlijke verkiezing is bepaald dat ter laatste instantie niet het burgerlijk bestuur dat de kiezerslijst opmaakte, maar een onafhankelijk rechter over de reclame oordeelen zal.

Doch zoo was het hier niet. De klacht stond ter beoordeeling aan het college zelf dat de verkiezing gedaan had, en derhalve niet gaarne zijn eigen werk vernietigde, of tegenover den klager ongelijk toegaf. Hooger op kon het ook wel voor de Classis gebracht, maar ook op de Classis waren enkel kerkeraden vertegenwoordigd, die uiteraard niet geneigd waren, om aan gemeenteleden tegenover een kerkeraad gelijk te geven.

En dan komt nier nog bij, watwebovea reeds opmerkten, dat het volstrekt niet het-, zelfd^e is; of hfet 'retht vait redame aarJ dé

gemeente als zoodanig, of aan elk gemeenteltd wordt gegeven.

Zal de gemeente handelen, dan moet de gemeente worden saamgeroepen, moet de gemeente vergaderen, moet er in de vergadering der gemeente een voorstel tot reclame worden gedaan, moet over dat voorstel beraadslaagd, en moet ten slotte over dat voorstel gestemd worden. Werd het nu aangenomen, en kwam de reclame als besluit van de gemeente bij den kerkeraad in, dan natuurlijk zou het zoo overwegend gewicht in de schaal leggen, dat de kerkeraad, zoo hij al niet week, toch de ontvangen vermaning voor de toekomst niet licht in den wind kon slaan.

Maar dit recht van gemeentelijke reclame schonk het desbetreffend artikel aan de kerkeraden volstrekt niet.

Niet de gemeente, alleen één of meer leden op eigen handje konden klachten indienen. Dat schrikte reeds af. Waartoe toch zou men zich zoo op den voorgrond stellen, en zich tot keurmeester opwerpen? Men zou er toch niets dan verdriet van beleven. De kerkeraad zou er over uit zijn humeur zijn. De persoon zelf dien het gold en zijn familie zouden u met leede oogen aanzien. Meer dan één zou zeggen: Waar bemoeit gij u mede? En het einde zou toch zijn, dat men ongelijk kreeg.

Zoo waren deze klachten steeds uiterst weinige in aantal. Over alle kerken saam genomen en met het aantal kerken vergeleken, eigenlijk niet des noemens waard.

En wel verre dat in deze zeer enkele reclamen de gemeente tot haar recht kwam, oordeelde men van de zijde van den kerkeraad veeleer, dat waar twee of drie klaagden, en de overige honderden en duizenden 7iiet klaagden, dit stilzwijgen van de over-overgroote meerderheid te beschouwen was 2S5 gemeentelijke goedkeuring.

Alleen de kerkeraad sprak en handelde, voor de gemeente was de rol van de zwijgende figuur weggelegd.

Zwijgende heette ze liaar recht over te dragen. Zwijgende de coöptatie te ijken. En zwijgende elke gedane verkiezing te hebben goedgekeurd. Tot ze. . . . zwijgende ten leste aan een kerkeraad van modernen en ongeloovigen was overgeleverd. En toen is ze in het eind gaan spreken, ja, maar toen ook met een taal van toorn en van diepe verontwaardiging.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen