VAN ONZE NAMEN.

III.

Een derde manier, waarop • iemand aan zijn naam kon komen is naar de plaats waar hij woonde, de plek die hem behoorde, 't gebied waarin hij meester was.

We zagen reeds hoe groote heeren hun > van" daaraan dankten, dat ze een of meer plaatsen hadden die onder hun gezag stonden of die hun behoorden. Zoo vinden we van Egmond, van Hoome, van Buren, van Oostervant, van Wassenaar. Velen dragen nu nog zulke namen, al hebben zij de bezittingen niet meer. Ja, bij onze Duitsche buren wordt dat > von" (»««) vóór den naam nog altijd beschouwd als bewijs van hooge afkomst, althans bij velen.

Doch al draagt thans ook menig geringe dit »van" in zijn naam, 't kan ook best wezen, dat hij van geen hooge »komaf' is. Vaak toch werden ook eenvoudige lieden enkel onderscheiden door te zeggen dat zij waren b. v. svan" Berkel, Putten, Essen, Ommeren enz. D. w. z. daar woonden zij. Mij zijn de voorbeelden bekend, dat in een plaats of er vlak bij menschen wonen, die net zoo heeten als die plaats met »van" er voor. Zij zijn uit geslachten, die niet van verhuizen houden.

Maar niet altijd was 't juist een stad of dorp waar iemand naar aangeduid werd. Hij kon wonen op of bij een berg, een heuvel, een weide enz. Zijn huis kon staan bij een eik, een berk, een meer, een toren, op een brink, in een hof, in een dal. En als nu de vrienden even nadenken, zullen zij zelf zien, hoe duizenden namen daaruit zijn te verklaren, al is, als gezeid, de spelling soms zeer verschillend.

Oudtijds hadden in de steden en dorpen de huizen geen letters of nummers; op de adressen van brieven stond b. v. Keizersgracht bij de > Zon" (een kerk). Looiersgracht over 'tEngelsche Weeshuis enz. Velen echter onderscheidden hun woning door een uithangbord. Soms stond daarop hun beroep vermeld, b. v. draaier, smid. Ook wel iets dat er aan herinnerde, b. v. bij een bonthandelaar «de witte beer", bij een slachter «het vette varken" enz. Soms dienden 't opschrift en de afbeelding alleen om de aandacht te trekken, vooral bij herbergen, drinkwinkels en brouwerijen, vaak bij looierijen, scheepstimmerwerven enz. Die heetten dan net als nu nog, de Leeuw, de Gouden Ploeg, de Egel, de Polak enz.

Nu is het zeer begrijpelijk, dat zulke opschriften mettertijd ook gebruikt werden om de bewoners of eigenaars van de huizen aan te duiden, en zoo is besf te verklaren, dat er menschen zijn die de Leeuw, de Beer, van der Valk, de Haas, Engel, van der Ploeg enz. heeten. Ja, 't gebeurde vaak, dat een geheele straat of steeg of gang zijn naam kreeg van die er woonden of van hun uithangborden. In den Bijbel lezen we reeds van de Bakkersstraat; te Amsterdam is een Looierstraat, ja ook een Dubbelde-worststeeg en een Hametersgang. (Dit laatste natuurlijk niet naar een vak), 't Kwam zelfs voor, dat iemand genoemd werd naar een of andere uitdrukking die hij veel gebruikte. In oude jaarboeken vond ik iemand vermeld, die heette «Jonge Jan, doet er niet toe."

Verder dienen we wel hierop te letten als we ele namen willen verklaren:

Wij Nederlanders zijn, gelijk vele volken in uropa, een jgemengd volk". We zeggen wel at we afstammen van de Batavieren, maar het al den meesten lezers wel gaan als mij, dat ze iet weten welke Batavier hun voorvader is geeest. Er zijn onder ons ook veel Friezen en eel wat Saksen en Franken. Later kwamen daarbij Duitschers, Franschen, Engelschen, Joden it Z.-Buropa en uit midden Europa, ja zelfs enschen uit nog veel verder streken. Terecht ei een dichter, sprekend van Amsterdam — 't is wee eeuwen geleden —:

ïHier treft de Moor den Pool, de Turk den Spanjaard aan".

Uit afstammelingen dus van vele volken bestaat het onze. Menigeen weet het nog, dat zijn overgrootvader b. v. een Duitscher was, of dat zijn geslacht indertijd om des geloofs wille uit Frankrijk vluchtte. Wat daaruit nu voor denamen volgt zullen we zien.

CORRESPONDENTIE.

P. J. de B. te S, Antwoord volgt.

HOOGENBIRK.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen