Ineengroelïng.

Amsterdam, 26 Mei 1899.

XII.

XII. De broeders te Jeruzalem mogen voorzichtig zijn met de berichten die hun correspondent in de Bazuin hun overbrieft.

Ook hier speelt de phantasie maar al te dikwijls parten aan de werkelijkheid.

Zoo werd deze week een mededeeling verstrekt, alsof de Vrije Universiteit geweigerd had, hun die te Kampen den graad van candidaat in de Theologie hadden verworven, den weg te ontsluiten tot het Doctoraat in de Theologie, en alsof dit dezulken genoodzaakt had, dieri graad te gaan zoeken in het buitenland. Een weigering die dan daarop zou gegrond zijn geweest, dat men het volgen van den studiegang aan de Vrije Universiteit als voorwaarde had gesteld.

Ziehier de naar Jeruzalem verzonden depêche:

Zoodoende hebben we feitelijk een tweeërlei opleiding van dienaren des Woords voor de Gereformeerde kerken in Nederland: eene aan de Theologische School te Kampen en eene aan de Vrije Universiteit, op Gereformeerden grondslag, te Amsterdam.

Dat hieruit, tengevolge van de menschelijke zv/akheden, onderscheidene onaangename verhoudingen ontstaan, is niet moeilijk fe begrijpen. En dan die beginselkwesties!

Om slechts iets te noernen, wijs ik op het feit, reeds in mijn vorigen brief genoemd, dat jonge mannen, die met gunstig gevolg het Candidaatsexamen aan de Theologische School hebben afgelegd en gaarne zouden willen voortstudeeren om te komen tot het doctoraal examen aan de Vrije Universiteit, daartoe niet kunnen komen, tenzij zij, althans tot het Candidaats-exaraen aan de V. U., zich opnieuw voorbereiden door het volgen van den studiëngang, die daartoe vereischt wordt. Vandaar dat reeds enkelen aan een buitenlandsche inrichting zochten en vonden, wat een Vaderlandsche inrichting hun weigert.

Laat ons te dezen opzichte nu de waarheid eens in eere herstellen, en den briefschrijver verzoeken de broederen te Jeruzalem uit den droom te helpen.

Niet één candidaat in de Theologie van Kampen heeft dusver den titel van Doctor in de Theologie in het buitenland verworven. Dr. Wielenga is Doctor in de Wijsbegeerte, wat heel iets anders is. Dr. Bouvrie promoveerde in de Theologie niet in het buitenland, maar aan de stedelijke Universiteit te Amsterdam.

Er is door de Vrije Universiteit niets geweigerd.

Noch bij heeren Directeuren, noch bij heeren Curatoren is ooit eenig aanzoek van de heeren Curatoren der Theologische School ingekomen, om over en weer verkregen graden te laten subintreeren.

Alleen tot den Senaat der Vrije Universiteit is het verzoek gekomen om een regelrechte toelating tot het Doctoraal exam.en voor bepaalde personen. En dat is door den Senaat niet geweigerd, want weigeren in dien zin onderstelt, dat men had kunneti toestaan. En dit was niet alzoo. De Senaat leeft onder een door heeren Curatoren vastgesteld reglement. In dat reglement staat voorgeschreven, dat om toegelaten te worden tot het Doctoraal, moet overgelegd worden het candidaats-diploma van de Vrije Universiteit. En het reglement verleent aan den Senaat geen bevoegdheid, om van deze bepaling dispensatie te verkenen. De Senaat kon en mocht alzoo niet anders antwoorden dan hij deed.

En in de derde plaats, van het volgen van den studiegang is nimmer sprake geweest. Wie zich voor het candidaats-examen in de Theologie aanmeldde, kon dit afleggen. De studenten van de Vrije Universiteit leggen op gelijke wijze examen af te Groningen, te Utrecht, en te Leiden, voor de Juridische faculteit, zonder dat ze aldaar de colleges eerst gevolgd hebben.

En vraagt nu de 5«5^2i!««-correspondent der Jeruzalemsche broeders ten slotte, of de Vrije Universiteit dan toch niet eigener beweging, uit broederlijken zin, zoodanige wijziging in haar reglement had kunnen uitlokken, dat beiderzijds de candidaatsdiploma's gelden konden, zoo zij opgemerkt, dat hiervan eerst sprake kan zijn, zoodra beiderzijds de moeite en kosten gelijkstaan. Te Amsterdam is de eisch:6 jaren gymnasiale studie, I jaar propaedeuse, 3 jaar Theologie voor het Candidaats, en i jaar voor het Doctoraal. Te Kampen gaat het nog in korter tijd. Had men derhalve thans reeds beide diploma's gelijk gesteld, zoo zou het natuurlijk gevolg zijn geweest, dat de mindere moeite en dus ook kosten het raadzaam had gemaakt naar Kampen te verhuizen. Zulk besluit, toen reeds uitgelokt en genomen, zou derhalve gelijk hebben gestaan met een afbreken van eigen Faculteit. Zou nu Ds. Gispen, stel hij ware Curator geweest, vrijheid hebben gevonden, om daartoe te adviseeren?

Waarlijk de bespreking van zulke vraagstukken in het publiek en in een officieel blad vereischt ietwat beter onderzoek en nauwkeuriger kennis van zaken en toestanden; en dat te meer, waar het den schrijver zelven niet onbekend kon zijn, dat zijn boven geciteerde woorden gevoeligheden prikkelen, en in zeker min louter vuur een druppelke olie heten vallen.

Keeren we, na dezen kleinen uitstap, tot ons onderwerp ten principale terug.

Het veelszins aanlokkelijke denkbeeld, om de Opleidingsschool der institutaire kerken en de Theologische faculteit der Universiteit identiek te maken, heeft veel waardoor het toelacht.

Reeds in '96 is het te Middelburg door Ds. Littooy op de Synode-generaal ter sprake gebracht.

Dat een Gereformeerde Universiteit zonder Theologische faculteit eenvoudig ondenkbaar en onbestaanbaar is, behoeft geen nader betoog.

Is de Theologie een wetenschap, en wel zulk een wetenschap, die tot het lichaam van de wetenschap behoort, dan is onder Gereformeerden geen School der wetenschap denkbaar, zonder dat de Theologische faculteit aanwezig zij.

Universiteiten, die geen grondslag in Gods Woord hebben, kimnen geen Theologische faculteit bezitten, hoogstens een faculteit voor Godsdienstwetenschap, wat heel iets anders is, en de leiding op het stuk der beginselen gaat bij zulk een universiteit niet uit van de Theologie, maar van de Wijsbegeerte.

Aan de Gereformeerde Universiteit daarentegen is niet de Philosophic maar de Theologie de leidsvrouw, en is alzoo, en uit dien hoofde, de Theologische faculteit volstrekt onmisbaar.

Dit nu zoo zijnde, laat het zich zeer wel hooren, dat men deze Theologische faculteit zoo poogt te bouwen, dat men er door de ééne deur' inkomt uit de Universiteit, en door de andere deur uit de Institutaire kerk.

Daarop schijnt dan ook Dr. Bavincks Voorstel aan te sturen. In het eind stelt hij zich de zaak zoo voor, dat de Vrije Universiteit onbelast haarTheologische faculteit zou bezitten in de Opleidingsschool der Institutaire kerken, en dat deze Opleidingsschool om als zoodanig te werken, voldoen zou moeten aan de wetenschappelijke eischen eener wezenlijke Theologische faculteit.

Natuurlijk zijn hier twee mogelijkheden.

Men kan óf de Theologische faculteit door de Institutaire kerken laten stempelen tot haar Opleidingsschool. Of men kan de Opleidingsschool der Institutaire kerken door de Universiteit laten stempelen tot haar Theologische faculteit. In beide gevallen zou de identiteit verkregen zijn. D. w. z. in beide gevallen zou men een doceerend college bezitten, dat de dubbele qualiteit droeg, van eenerzijds te zijn Theologische faculteit, en anderzijds Opleidingsschool.

In beide gevallen echter zou er o. i. iets aan ontbreken.

Doordien ééne School beide qualiteiten zou voeren, ontbrak op die wijs het correctief van de ééne op de andere instelling. Sloop kwaad in, dan ontbrak de instelling die tegengif kon bieden. Sloeg de onloutere vlam uit, het werktuig ter blussching zou niet aanwezig zijn.

Dit nu juist, dit niet mogen ontbreken van een correctief, is in beginsel door onze kerken beleden.

Ze kozen voor een dubbel stelsel: Ten eerste van Vrije studie, en ten tweede van het bezit van eigen Opleidingsschool.

Niet voor het beginsel dat de opleiding aan een kerkelijke school moet plaats vinden. Dan toch kon er de Vrije studie niet naast zijn geplaatst.

Voor dit beginsel nu van tweeërlei opleiding, als leidende tot het bezit van een correctief, verklaarde ook ons blad zich, en we kunnen ons daarom niet vereenigen met het denkbeeld van Dr. Wagenaar, die de Opleidingsschool weg wil hebben, noch met dat van anderen, die de Theologische facul­ teit willen opruimen, maar handhaven ons standpunt, dat de welstand der kerken het best gediend is, zoo men beide in stand houdt.

Eenheid van opleiding is alzoo slechts in zoover te verkrijgen, als men er in slaagt, deze beide inrichtingen of instellingen in zulk verband te zetten, dat ze, des noodig weer scheiden kunnen.

Dit nu beoogt Dr. Bavincks Voorstel ook ten deele.

Hij wil namelijk de School der kerken op zulk een wijze Theologische faculteit der Vrije Universiteit laten worden, dat de band contractueel zij, en beiderzijds losmaking van dien band mogelijk blijve.

Uitstekend.

Alleen maar, op zijn standpunt, zou losmaking dan tengevolge hebben, dat er niets overbleef dan een Opleidings.school, en de Universiteit op dat oogenblik zonder Faculteit der Theologie zou zijn, en van meet af deze weer op zou moeten bouwen, en er dan weder het geld voor zou moeten zoeken te vinden.

Doch dan ontbreekt juist wat ter vervulling van het beding noodig is, en laat men al het voordeel der 'schikking aan de School der kerk, en al het nadeel aan de Vrije Universiteit.

Wat bereikt moet worden is juist zulk een overeenkomst, die over en - weer gelijke rechten gunt.

Hier komt nog iets bij.

In het Voorstel van Dr. Bavinck is de mogelijkheid ondersteld, dat na verloop van zekeren tijd de beschikbare mannen en financiën zoo overvloedig zouden aanwezig zijn, dat de Vrije Universiteit toch weer een eigen Theologische faculteit ging oprichten.

We spraken reeds uit waarom wij dit in onafzienbaren tijd een casus non dabilis achten. Doch dit geldt hier niet. We nemen het nu in de casuspositie van Dr. Bavinck en hij acht dat dit zeer wel mogelijk zou zijn.

Maar wat dan?

Dan zou, als de Vrije Universiteit zich in zoo zeldzamen bloei mocht verheugen, het gevolg zijn, dat de band met de School der kerken weer moest worden losgemaakt, dat en School en Kerk weer geheel apart kwam te staan, en dat de Vrije Universiteit dan een eigen Faculteit evenals nu naast de School zou hebben.

Doch waar blijft dan de eenheid vaji opleiding ?

En dat toch was het doel, waar heel het Voorstel op gericht is.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen