Het voorloopig resultaat.

Door de vriendelijkheid van enkele broeders kon de Heratd reeds verleden week bekend maken welke besluiten de verschillende Provinciale Synodes inzake de opleiding genomen hebben. Nu ook Noord-Holland met 14 tegen 6 stemmen de aanneming van het Concept-contract heeft aangeraden, kan het voorloopig resultaat worden opgemaakt. Zeven Provinciale Synodes: Noord-en Zuid-Holland, P"riesland, Gelderland, Utrecht, Groningen en Drente hebben het Concept-contract, min of meer gewijzigd, aanbevolen, terwijl drie Synodes: Zeeland, Overijssel en Noordbrabant-Limburg de aanneming ontraden. Van dit drietal tegenstemmende Synodes kan echter alleen de Provinciale Synode van Overijsel gezegd worden het Concept-contract om principieele redenen te hebben verworpen. Dit resultaat is zeker verrassend. Bijna niemand had na de felle. bestrijding zulk een uitslag verwacht. En de kansen, dat men ter Generale Synode ten slotte toch nog tot eenparigheid komen kan, zijn daardoor beduidend vermeerderd.

Wij bedoelen hiermede niet, gelijk men ten onrechte aan de Heraut ten laste heeft gelegd, alsof de Generale Synode met meerderheid van stemmen het Conceptcontract zou kunnen doorzetten. De Heratit heeft steeds het standpunt ingenomen, dat een zoo gewichtig besluit als de vereeniging van de Theologische School met de Theol. faculteit alleen dan mocht genomen worden door de Generale Synode, wanneer dit met genoegzame eenparigheid geschieden kon. Wanneer wij, evenals Prof. Bavinck in de Bazuin, aan de Classes en Provinciale Synodes den raad gaven niet nu reeds moedeloos het Concept-contract ter zijde te leggen, maar door te gaan met de bespreking, dan was het omdat in ons hart de hoop leefde dat door betere inlichting, door amendeering van enkele artikelen, en vooral door een openhartige en eerlijke verklaring omtrent het doel van het compromis, de meerderheid der bezwaarde broederen voor het Concept-contract zou te winnen zijn. Eerst wanneer op de Generale Synode dat resultaat bereikt is, zal aan de aanneming van het Concept-contract kunnen gedacht worden. Vraagt men, of die hope door de beslissingen der Provinciale Synodes teleurgesteld of versterkt is geworden, dan kan het antwoord niet twijfelachtig zijn.

Nu de nadere berichten omtrent de discussies en de besluiten der Provinciale Synodes tot ons komen, blijkt toch drieërlei:

Ten eerste, dat op de Provinciale Synodes, waar het Concept-contract aangenomen werd, de oprechte begeerte bestond bij de voorstanders om zooveel mogelijk aan de bezwaren tegen het Concept-contract tegemoet te komen. Opeen onverzoenlijk standpunt plaatste men zich nergens. Van een doordrijven van eigen meening was geen sprake. Men trachtte door broederlijke bespreking allen te winnen. Dat streven is op verschillende Provinciale Synodes met zeldzaam goed gevolg bekroond. In Zuid-Holland, Utrecht en P"riesland, waar ver--schillende der bezwaarde broederen ter Provinciale Synode zitting hadden, werd het geamendeerde Concept-contract ten slotte met zoo goed als algemeene stemmen aangenomen.

Ten tweede mag evenzeer met dankbaarheid geconstateerd, dat geen der voorgestelde amendementen de mogelijkheid uitsluit, dat men op de Generale Synode tot eenstemmigheid komen kan. De meeste der voorgestelde amendementen zijn door de Heraiit zelf aanbevolen en zullen voor de Vrije Universiteit zeker geen onoverkomelijk bezwaar opleveren om het Concept-contract te aanvaarden. De grondslag van het compromis is nergens prijsgegeven. Zelfs de Synode van Groningen, die het Conceptcontract het sterkst wijzigde, heeft toch blijkbaar de bedoeling gehad, om het fundament onaangetast te laten. De eisch, dat de benoeming der hoogleeraren door de kerken alleen zou geschieden, is wel gesteld, maar door de Provinciale Synode niet overgenomen. Men heeft volkomen terecht ingezien, dat daarmede het Concept-contract zelf zou vervallen zijn en alle hoop op pacificatie zou worden afgesneden. Natuurlijk is daarmede niet gezegd, dat elk dezer amendementen voetstoots door de Generale Synode zal kunnen worden overgenomen. De Generale Synode zal geheel zelfstandig hebben te beoordeelen, welke amendementen werkelijk in het belang der kerken zijn. Op dat oordeel loopen we niet vooruit. Maar — en daarop leggen wij allen nadruk, — de bedoeling dezer amendementen is blijkbaar niet om het Concept-contract voor een der beide partijen onaannemelijk te maken, maar om tot een compromis te komen, dat allen bevredigen kan. En het is die geest van verzoeningsgezindheid, die door ons zeer hoog wordt gewaardeerd.

En eindelijk is het een zeer verblijdend feit, dat in sommige provincies, waar het meerendeel der kerken op de classicale vergaderingen aanvankelijk ernstig bezwaar bleek te hebben tegen het Concept-contract, op de provinciale vergaderingen het besluit genomen werd om het Concept-contract met enkele amendementen de Generale Synode toch aan te bevelen. Daaruit mag worden afgeleid, dat het wantrouwen, dat eerst de overhand had, bij rustiger nadenken voor meerder vertouwen plaats maakte en men begreep, dat de vrede en rust der kerken het meest gebaat zijn, wanneer het geschil over de opleiding voor goed begraven wordt. En daaruit blijkt tevens, dat naarmate de kring van kerken breeder wordt, waarin men saamkomt, ook de blik wordt verruimd, hoogere motieven op den voorgrond treden en de ernst van den tijd, waarin we leven, beter wordt verstaan. Dit geeft hope, dat op de Generale Synode, waar alle kerken saamkomen, ten slotte door den geest van broederlijke liefde, door het zoeken niet van eigen belang, maar van het belang der kerken in het gemeen, een nog veel gunstiger resultaat zal kunnen bereikt worden, dan thans op de Provinciale Synodes reeds bereikt is.

De arbeid, dien de broederen te Utrecht verricht hebben, blijkt dus niet vruchteloos te zijn geweest. Reeds het feit zelf, dat onder een zelfde voorstel mannen van zoo verschil­ lende herkomst en uiteenloopende zienswijze als Prof. Rutgers en Ds. Bos, Dr. A. Kuyper en Ds. Littooy hun naam geteekend hebben, was een aanmerkelijke winste. Voegt men hier nu bij, dat, terwijl in 1893 nauwelijks één Provinciale Synode zich voor een dergelijk compromis verklaren dorsl, thans, negen jaar later, zeven van de tien Provinciale Synodes zich bereid hebben verklaard met zulk een compromis mede te gaan, dan is dit een vooruitgang, die niet gering te schatten is. We zijn nader bij het begeerde do'el gekomen dan ooit te voren. En het zal van de wijsheid der Generale Synode en van de genade onzes Gods afhangen, of het gelukken mag het scheepke ten slotte in veilige haven binnen te sturen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen