Studies op sociaal gebied.

Amsterdam, 9 Fcbr. 1906.

Het socialisme heeft in zeker opzicht reeds lang zijn vlegeljaren achter den rug. Trad het eerst op als een agitatorische beweging, die met groote leuzen en schelkünkende phrasen het volk trachtte op te zweepen, al spoedig werd gevoeld, dat het nooit invloed zou krijgen in de kringen der geestelijk ontwikkelden, wanneer het niet in een wetenschappelijk kleed zich hulde. Vooral Engels en Marx zijn de mannen geweest, die het socialisme uit de volksmeetings en propagandaoptochten naar de studeerkamer hebben overgeleid en een oeconoraisch stelsel hebben uitgedacht, dat aan het practisch socialisme een wetenschappelijke basis geven moest.

De strijd met het socialisme is daardoor ongetwijfeld veel ernstiger en zwaarder geworden. Eenerzijds heeft het socialisme door zijn utopieën in klare en duidelijke formules om te zetten, wel meer vat op zich gegeven voor ernstige en degelijke bestrijding, maar anderzijds eischt die bestrijding dan ook een omvangrijke kennis van de sociale toestanden, van de historie der cultuur en van de philosophische grondbegrippen, die zeker niet binnen ieders bereik valt. Wie tegen het socialisme met enkele groote woorden meent te kunnen optrekken, zou al spoedig ondervinden, dat hij op jammerlijke wijze zijn eigen kracht over-en die van het socialisme onderschat had.

Het valt daarom zeer te waardeeren, dat men ook van christelijke zijde poogt ons volk voor te lichten en de resultaten van het wetenschappelijk onderzoek in bevattelijken vorm aan het publiek aanbiedt. Hoe degelijker de wapenrusting is, waarin men tegen het socialisme optreedt, hoe gemakkelijker ook de aanval zal worden afgeslagen.

Met blijdschap begroeten we daarom een tweetal werken, dat reeds lang op onze aankondiging wacht.

Het eerste v/erk is van Roomsche zijde verschenen. Het draagt den titel: Sociolo gischc beginselen. Leiddraad bij de studie der sociale quaestie, en is geschreven door den sinds de verschijning van dit werk reeds overleden P. B. Bruin S. J, professor van de Ethica te Oudenbosch.

Een overzicht van dit werk volstaat om den inhoud der behandelde onderwerpen aan te geven. Nadat eerst de sociologie en economie behandeld zijn, bespreekt de schrijver vervolgens de sociale quaestie, zet uiteen wat staat en maatschappij zijn, toont aan, welke eischen rechtvaardigheid en recht stellen, en bespreekt vervolgens het eigendomsrecht. Daarna wordt uiteengezet het standpunt dat het liberalisme, het socialisme en de Katholieke actie inneemt, terwijl ten slotte nog gehandeld wordt over het arbeidscontract, de staatsbemoeiïng en de sociale hervorming.

De schrijver geeft in hoofdzaak een uitwerking van de beginselen, door de pausen in hun encyclieken over de sociale quaesties uitgesproken, en in zooverre reeds moet dit werk belang inboezemen, omdat het ons een blik gunt in de Roomsche opvatting der sociale quaestie. Al is er uiteraard hier en daar een principieel verschil tusschen ons en de Roomschen, omdat hun uitgangspunt een ander is dan het onze, toch staat hier tegenover, dat de gemeenschappelijke Christelijke grondbeginselen ook in menig opzicht tot gelijke conclusies leiden. Slechts één ernstige grief hebben we tegen dit ove­ rigens in menig opzicht goede werk, dat hier telkens de voorstelling wordt gegeven, alsof tegenover socialisme en liberalisme alleen de Katholieke actie tegenweer biedt. Bij de Christen-democratische programs op pag. 385, wordt zelfs van de antirevolutionaire partij met geen enkel woord melding gemaakt. Wie dit werk doorleest ontvangt den indruk, alsof op Protestantsch gebied niet één politieke partij de Christelijke beginselen voorstaat. Bij de vele schrijvers die worden aangehaald, komt niet één antirevolutionair voor. Deze eenzijdigheid betreuren we, omdat ze aan de waarde van dit werk te kort doet. De schrijver was te geborneerd Roomsch, en had blijkbaar geen oog voor de Christelijke actie ook buiten zijn kerk; daardoor schaadde hij zich zelven.

Het tweede werk, waarop we doelden, is nog meer rechtstreeks een bestrijding van het socialisme. Het draagt den titel: Het hedendaagsch Socialisme in zijn oorsprong en wezen voor het volk geschetst, en is afkomstig van Ds. R. J, W. Rudolph, predikant te Leiden.

Ook hier ga een korte inhoudsopgave voorop. Eerst schetst de auteur de wegbereidende factoren van het socialisme, met name de Duitsche wijsbegeerte, de kapitalistische productiewijze en het liberalistische staatsstelsel. Daarna worden de verschijningsvormen van het hedendaagsch socialisme geteekend in de sociaaldemocrateo, het anarchisme en het staatssocialisme, terwijl ten slotte het wezen van het hedendaagsch socialisme wordt beschreven in zijn wetenschappelijken vorm als historisch materialisme, in zijn oeconomischcn vorm als collectivisme, naar zijn politieke zijde zooals het practisch zijn wenschen tracht te verwerkelijken, en naar den invloed dien het uitoefent op zedeleer en kunst.

Zooals uit deze opgave büjkt, tracht Ds. Rudolph niet als Prof. Bruins, een Christelijk stelsel van sociologie of oeconomie te ontwikkelen, maar draagt zijn studie meer een historisch-critisch karakter. Het is er hem om te doen, het machtige verschijnsel van het socialisme in zijn oorsprong na te gaan, in zijn verschillende vormen te herkennen en inzijninnerlijk wezen te ontleden. En daarbij toont hij overal aan, hoe de beginselen, waaruit het socialisme opkomt, antichristelijk zijn; hoe de gegevens, waarmee het socialisme werkt, de keur van wetenschappelijke betrouwbaarheid missen, en tot welke droeve gevolgeii het zou leiden, wanneer dit socialistisch stelsel ooit de zegepraal behaalde.

Indien onlangs nog de klacht werd aangeheven, dat onder onze mannen er zoo weinig zijn, die voor dege studie tijd en lust hebben, dan kan die klacht zeker niet over Ds. Rudolph worden aangeheven. Zijn studie over hst socialisme, bijna 400 bladzijden groot, getuigt van veel werkkracht, van zeer uitgebreide litteratuurkennis, van een beheerschèn \^an de verwerkte stof en van groote gemakkelijkheid om zijn denkbeelden in populairen vorm mee te deelen. In de geschiedenis van het socialisme is de schriji^er uitnemend thuis j de actestukken en politieke programs biedt hij in extenso; de werken van de socialistische aanvoerders heeft hij niet minder grondig bestudeerd. En toch verstaat hij de kunst, om zonder ooit te verloopen in dorre detailstudie, telkens tot de beginselen door te dringen, en de resultaten van zijn onderzoek in smakelijken vorm aan het publiek voor te zetten.

Aan Ds. Rudolph mag daarom wel hartelijk dank gebracht worden voor dezen arbeid; en we verheugen ons, dat de eerste oplage van dit werk reeds zoo goed als uitverkocht is en een tweede editie op het punt staat te verschijnen. Wel een bewijs, met hoeveel belangstelling en waardeering deze pennevrucht ook door ons volk ontvangen is

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen