Dr. Fr. van Eeden.

Dr. van Eeden treedt thans voor verschillende studentenvereenigingen aan onze Hoogescholen op met een lezing over den «Godsdienst der Toekomst& .

Hoe deze dichter-philosoof onze Akademische jongelinschap voorlichtte, moge uit een enkel citaat blijken, dat we uit het persverslag in het Handelsblad overnemen. De naam godsdienst, verklaarde hij.

De naam «godsdienst* staat dan voor een menschelijke functie, die algemeen is. Ook godloochenaars zijn godsdienstig. Zij schaffen alleen een fantasie af en vervangen die door een andere. In plaats van het woord God gebruiken ze het woord «Waarheid* of «Werkelijkheid*. De bedoeling van die woorden is even onzeker. Vraagt men wat stellig werkelijk is dan is het antwoord : Het »ik« van het oogenblik, al het andere is minder reëel. En dat geldt voor ieders eigen «ik.

Hoe hij gordeelt over de bestaande godsdiensten blijkt uit het volgende:

'De natuurwetenschap leert ons een groote les : dat men moet berusten in de onwetendheid omtrent hetgeen nog buiten onze bevatting ligt, totdat men het op stellige wijze heeft benaderd. Dat vergaten alle godsdiensten. Ze zijn alle voorbarig. Ze willen alle universeel zijn, zoowel Boeddhisme als Islam, Katholicisme als Protestantisme. En ze kunnen het geen van alle worden. De natuurwetenschap is universeel geworden zonder jjrediking, door haar noodwendigen aard. Zoo zal het ook met den godsdienst der toekomst gaan.

Nog scherper luidt zijn oordeel over de Kerken.

Het kenmerk van den kerkdijken godsdienst is het reactionnaire, hij wil altijd vastleggen en bestendigen wat levend en veranderlijk moet blijven. Daarom is de kerk de dood van den waarachtigen godsdienst en de priester de vijand van het menschelijk geslacht genoemd.

Kathölisme en Protestantisme zijn daarin niet veel beter dan Boeddhisme of Hindoeïsme. Ze kwamen altijd achteraan. Ze namen nimmer de leiding, maar werden door de wereld-gebeurtenissen gedreven. Men denke aan het alcoholisme, dat onder twintig eeuwen van Christendom bleef bloeien, tot eerst betere natuurkennis er krachtig tegen optrad. En vooral denke men aan het communistisch ideaal, het ideaal waarmee het oude Christendom begonnen is en dat de kerk heeft losgelaten omdat de wereld haar dwong, en dat ze nu feitelijk tegenwerkt, nu de wereld er weder toe geneigd is. Vooral aan die vrucht zal men den nieuwen godsdienst kennen. De tolerantie van het zoogenaamde Christendom tegenover het maatschappelijk parasitisme is monsterachtig en verfoeilijk, en stempelt al wat thans Christendom heet tot lak en larie.

De lezing eindigde ten slotte met een reclame voor een bundel gedichten, pas door Van Eeden vertaald, waarvan hij dit zeide:

De spreker eindigde met de voordracht van enkele proza-gedichten. «Wijzangen* genaamd, uit een bundel die eerstdaags zal verschijnen bij den uitgever W.' Versluijs. Het zijn vertaingen naar de Gitanjali van Tagore, den Benaalschen dichter, van wien Van Eeden zeide, at al zouden onze pseudo-christenen dien man isschien een «heiden* noemen, er toch moeiijk iemand in de zoogenaarrid Christelijke naties e vinden is, die dezen dichter in vroomheid n heilige inspiratie' nabij komt,

Niet ten onrechte merkt De Tijd op bij het vermelden van deze lezing:

De dolende dichter onderhield deze jongelieden over een soort godsdienst der toekomst, die stellig toekomstloos is. Misschien interesseerde, misschien verveelde hij hun met het samehgroeisel der kranke verbeeldingen, waarmee hedendaagsche individualisten dezen ellendigen tijd gewichtig trachten te maken; maar in elk geval is het om angstig te worden, dat onder de lijdzame en wilsdoodende theorieën van een wijsgeerig dilettant, deze Delfsche studenten hun halfvolwassen kracht aan zulk^ proefnemingen

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen