"Aesthetisch" of "puriteinsch"? - pagina 14

vijftig j a a r v r o e g e r een A m s t e r d a m s c h e schilder een g r o o t e reeks dichterp o r t r e t t e n had verzameld, w a a r v a n dan de o u d e L . BlDLOO een u i t v o e r i g e bespreking g a f in achttien b o e k e n rijms, met v e l e a a n t e e k e n i n g e n , b i o bibliographisch en kritisch. En niet lang d a a r n a zette BROUERIUS VAN N l D E K zich a a n een Schouburg der Nederlandsche Dichters en Dichteressen, vermoedelijk o p het v o o r b e e l d van dien der S c h i l d e r s v a n zijn v r i e n d HOUBRAKEN 39). M a a r v a n g r o o t e r b e l a n g dan dit en meer dergelijks zijn de afzonderlijke e l e m e n t e n , w a a r u i t later een b e t e r e g e schiedbeschrijving zou ontstaan. A l s de d i c h t e r - b i b l i o g r a p h i e , w a a r v a n B R A N D T reeds in de 17de e e u w b e k e n d e p r o e v e n had geleverd. Sinds het begin der 1 8 d e w e r d het al meer gebruik, een o v e r l e d e n dichter niet alleen d o o r menigte v a n lijkdichten, m a a r o o k d o o r e e n min o f meer uitvoerig l e v e n s b e r i c h t te eeren. O n d e r de a u t e u r s d a a r v a n neemt D A V I D VAN H O O G S T R A T E N w e l de eerste plaats in. D e litteraire t h e o r i e en kritiek, bij V o n d e l en zijn tijdgenooten v o o r a l in v o o r r e d e n e n en polemieken te vinden, h a d zich in N i l V o l e n t i b u s A r d u u m , d o o r M E I J E R , d o o r P E L S v o o r a l , meer op den v o o r g r o n d g e d r o n g e n . D e tijdschriften, nog in de 1 7 d e e e u w d o o r B A Y L E en L E C L E R hier in het F r a n s c h b e g o n n e n , v o n d e n w e l d r a N e d e r l a n d s c h e n a v o l g i n g in de Boekzaal; later o o k in a n d e r e , onder verschillende namen, v a n den doopsgezinden predikant M . SCHAGEN. M a a r N e d e r l a n d s c h e letterkunde b e s l a a t d a a r in t o c h slechts een kleine plaats. Z e k e r e v e n v e e l b e t e e k e n i s hadden de S p e c t a t o r s o p dit gebied, o o k eerst in het F r a n s c h b e g o n n e n , d o o r V A N E F F E N . Z i j n v e l e , v e l e n a v o l g e r s zijn v o o r e e n g r o o t gedeelte doopsgezinden, en bijna allen v o o r s t a n d e r s der Aufklärung. D o o p s g e z i n d en „ a u f k l ä r e r i s c h " w a s o o k het in 1761 o p g e r i c h t e , v a n den b e g i n n e a f veel invloed hebbende tijdschrift De Vaderlandsche Letteroefeningen. Ik zwijg u de v e l e andere, in het Nederlandsch of het Fransch, van k o r t e r o f l a n g e r levensduur, die daarom heen zijn te g r o e p e e r e n . A l l e e n noem ik n o g de Bibliothèque des Sciences, o o k g e m a t i g d „ v e r l i c h t " , en den kundigen journalist E L I E LUZAC. De orthodoxie was zeer s c h a a r s c h v e r t e g e n w o o r d i g d : met de Nederlandsche Bibliotheek uit den kring v a n H O F S T E D E is eigenlijk alles genoemd; en deze had een z w a r e n strijd t e v o e r e n , als éen t e g e n allen. D e v o o r n a a m s t e b i o - b i b l i o g r a p h i s c h e v e r z a m e l w e r k e n w a r e n v a n Zuidnederlandsch, Roomsch maaksel. W a t de lees- en w e e t g i e r i g e D s . PARS o m s t r e e k s 1 7 0 0 publiceerde, was niet veel anders dan een o n g e o r d e n d e verzameling A d v e r s a r i a . V a n de stedebeschrijvers b o o d v o o r a l W A G E N A A R zeer veel stof. V o o r de poëtiek en heel de literaire t h e o r i e w a s en bleef, n a a s t de sinds het optreden van N i l V . A . al meer gezag krijgende F r a n s c h e n , de g r o o t e meester G. J. V O S S I U S e e n e r k e n d e autoriteit. D e c o n s t a t e e r i n g is niet o v e r b o d i g , w a n t de invloed der N e o - L a t i j n e n w o r d t v a a k o n d e r s c h a t . D a a r o m herinner ik o o k n o g a a n BROEKHUIZEN, wiens universeele, o o k moderne literatuurkennis D. VAN H O O G S T R A T E N zoo v a a k en zoo a a n g e n a a m bezig hield. O m s t r e e k s 1 7 7 0 g a a t men in drie steden de m o d e r n e literatuur min of meer tot v o o r w e r p v a n w e t e n s c h a p m a k e n : in U t r e c h t , L e i d e n en A m s t e r d a m . In U t r e c h t is M . T Y D E M A N de leider; L E L Y V E L D en het „.buitenlid" M A C Q U E T staan in Leiden v o o r a a n ; in A m s t e r d a m

16

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen