1918 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 14

6 buiten en reageeren daarop met bewegingen. BERGSON zegt terecht „Quand Ie petit poulet brise sa coquiUe d'un coup de bec, il agit par instinct et pourtant il se borne a suivre Ie mouvement, qui l'a porté a travers la vie embryonnaire". *) Bovendien hopen wij straks uitvoerig aan te toonen, dat het psychische leven van het embryo zich ook uit in de ontogenese zelf en hoe, zooals STAHL het reeds voor jaren uitsprak, de zie! het lichaam vormt. Het volwassen mdividu en daarmede al diens morphologische eigenschappen zijn het resultaat van de handelingen van dit individu in de verschillende phasen van zijn embryonaal leven. Neemt men dit aan, dan zullen dus in de genen uitsluitend de handelingen van het organisme in zijn ruimste beteekenis zijn weggelegd. Moeten dus de handelingen der dieren (ook als embryo) psychisch worden opgevat, dan is dus de opvatting noodzakelijk dat ook de erfelijkheidsdragers van psychische natuur moeten zijn. De evolutie ten slotte uit zich, of beier, wordt verondersteld zich te uiten in een langzame of snelle verandering of vervanging der erfelijke factoren en zal dus op grond van het bovenstaande van een en denzelfden aard moeten zijn als deze factoren zelf. Bij het spreken over het psychische in het individu, de ontogenese en de phylogenese zal het niet aan de aandacht ontsnapt zijn, dat eenerzijds de psyche een begrip is ontleend aan de menschelijke psychologie en een reëele beteekenis heeft verkregen uitsluitend in die wetenschap, en dat anderzijds het psychische in den ruimeren zin, waarin wij het hier opgevat hebben, onttrokken aan de menschelijke persoonlijkheid een vaag en onbepaald begrip is geworden. En terecht zou dit vage en onbepaalde denkbeeld misschien wel aanvaard worden, echter zonder van eenige beteekenis te zijn voor de physiologische hypothese en het onderzoek. Trachten wij dus aan dit psychische in het leven meerder begrips-inhoud te geven en zien wij, hoe anderen dit probeerden te doen. In de eerste plaats heeft DRIESCH, datgene wat wij psychisch noemden, vervangen door het begrip „entelechieën" welke hij wel ten deele psychoiden wil noemen, echter het eigenlijke ')

BERGSON.

EV. er. p. 180.

i

^'*'

~i^

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen