1919 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 81

67

chologie vermelden, dat ze zeer eenzijdig is. Door zich blind te staren op de rede vervalt hij in intellectualisme. Aan het gevoel, aan de emotie en de affecten wordt geen genoegzame aandacht geschonken. „Het gemoed behoort tot onze ziel, tot het lagere in den mensch. Alles wat tot dat gemoed behoort, wordt gewantrouwd en begeert tegen het verstand. Hoe meer we onze gevoelens beheerschen, des te hooger staan we in ontwikkeling". Als ideaal wordt ons voorgesteld de verstandsmensch. ^

,

Het kenmerk eener gezonde psyche is „Vrij,..,.,,, en activiteit .

Kenmerken eener , . , j ., held gezonde ziel.

„In de stoffelijke wereld heerscht natuurnoodwendigheid, daar is van vrijheid geen sprake, daar vinden we het strenge gedetermineerd zijn. Niet alzoo in de geestelijke wereld; en van de psychische zijde beschouwd is de mensch een vrij, zich zelf bepalend wezen. Die vrijheid bestaat daarin, dat de mensch handelt volgens een zelfgedacht en zelfgekozen doel". Geheel hetzelfde bedoelt HEINROTH, v/anneer hij spreekt van psychische activiteit. „De menschelijke ziel is zelf actief, in zijn overleggingen en handelingen; behoeft geen speelbal te zijn van de omstandigheden". Wanneer HEINROTH hier opkomt voor de psychische activiteit en te velde trekt tegen die psychologen, die de ziel, het ik, als handelende, scheppende macht loochenen, dan kunnen we het daarmee goed eens zijn. En evenzoo, wanneer hij door het beginsel der vrijheid in den mensch te leggen, opkomt tegen het determinisme, dat alle verantwoordelijkheidsgevoel in den mensch vernietigt. In beginsel kunnen we het met HEINROTH eens zijn, maar bij de uitwerking dier gedachten rijzen er tal van bezwaren. Wanneer HEINROTH die vrijheid en activiteit toekent aan onzen geest, onze rede, en daarmee in onze ziel (in de beteekenis die H. er aan hecht) onvrijheid en passiviteit laat heerschen, gaan we niet met hem mee. Zulk een tegenstelling tusschen geest en ziel bestaat niet. Het is steeds dezelfde ziel, die zich actief openbaart bij zeer verschillende psychische processen. Die psychische processen kunnen zeer verscheiden zijn, maar er is geen reden ze nu eens toe te kennen aan de ziel en dan aan een geest in ons. Al hetgeen, waarvan we in ons bewustzijn onmiddellijk kennis

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen