1920 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 64

58. systeem staat midden in 'n medium en z'n onoverzienbare toevallige constellaties, maar ondergaat er grootendeels niet den invloed van. Invloed van druk, van temperatuur-wisseling enz. kunnen de normale ontwikkeling van de gestalte van een harmonisch systeem niet deren. Een harmonisch mechanisch systeem zou zóó teer zijn, dat 't bij de intrede van ook de kleinste onderlinge verschuiving van z'n elementen, terstond zou ophouden te werken. Dat 't nog ongedeerd blijft functioneeren bij wegneming van bepaalde deelen, kan nog denkbaar heeten, omdat 't aantal manieren van deze berooving wel bijzonder groot, maar toch door 'n eindig getal is weer te geven en dus te voorzien. 't Aantal mogelijke verschuivingen is echter oneindig groot en kan dus niet door voorzorgsmaatregelen worden uitgeput. Harmonisch-aequipotentiale differentieering is dus geen machinale evolutie; ze valt dus onder de entelechiale. Zulk een systeem werkt dus empirisch naar geheelheids-causaliteit, van welke reeds vroeger de logische mogelijkheid werd aangetoond. d. Leven en materie. Niemand die echt vitalist is, dus een bijzonder causaliteitstype voor 't levende aanneemt, kan zich onttrekken aan de beantwoording van de vraag, hoe de organische vorm zich tot de materie verhoudt. Entelechie kan energie niet vermeerderen (terwille van't princiep van behoud van arbeidsvermogen), ook niet van richting doen veranderen (DESCARTES en VON HARTMANN). Vroeger kende DRIESCH haar 't recht van veto toe : mogelijk gebeuren kon ze suspendeeren, zoo lang ze 't noodig had. Bepaalde bezwaren laat hij ook thans tegen deze opvatting niet gelden, maar toch bracht hem 't biologisch dualisme, d.i. 't feit, dat de biologische vormgehechtheid slechts in groote trekken bepalend werkt, maar de onderlinge stand der afzonderlijke cellen in de organen toevallig is, dus niet op 't geheel betrekking heeft, — tot een vierde theorie: Entelechie zet in 't materieele gebeuren „natuurwerkelijke voorwaarden-vervulling" en dwingt daardoor aan de beweging der materie als het ware een model op, naar hetwelk deze zich in groote trekken heeft te richten. En hoe verhoudt zich de materie tot den organischen vorm? Die vorm moet, om telkens naar 't vierde schema der causaliteit op de materie te kunnen inwerken, op bepaalde wijze de inwerking ondergaan (affiziert werden von) van den bepaalden, juist op dat oogenblik bestaanden materieelen toestand van 't systeem.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen