1925 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 104

104 zijn eigen kwaliteit. Het mechanisme is deelbaar, kan gesplitst worden in kleinste deelen; het organisme is een totaliteit, niet toegankelijk voor invloed van buiten, waar die ook aangrijptwant door het op elkaar inwerken van de organen wordt altijd een organische zelfregulatie tegenover de prikkel gezet, die het ingrijpen bestrijdt Een steen kar men in stukken houwen, maar een letsel toegebracht aan een levend wezen, doet niet alleen het gelaedeerde lid, doch heel dat organisme zich verweren. Een uit clemerten opgebouwd gehee! is kwantificeerbaar, kan gedeeld worden. Maar de totaliteit met zijn op elkaar inwerkende organen is niet deelbaar, doch vervalt onder sterke prikkels van buiten tot een lagere totaliteit, die van de eerste kwalitatief verschilt. Zijn de invloeden, die op haar inwerken, nog sterker, dan kan de totaliteit vernietigd worden, kan het komen tot een voor haar katastrophale reactie, maar ook dan kan ze niet worden gedeeld, was ze niet in kwantiteiten uit te drukken, en als zoodanig niet te beheerschen, onoverwinlijk voor het rationeele kennen. Evenals nu naast de causale beschouwing er plaats was voor de teleologische, zoo is ook veelal naast het kwantitatieve het kwaHtatieve kennen mogelijk. We zagen dit reeds in het voorbeeld van de epilepsie. Een (gewoon beeld uit het dagelijksch leven moge dit verder nog verduidelijken. Verlaat ik mijn kamer, terwijl het daar een groote wanorde is: de stoelen door elkaar geworpen, het bureau van zijn plaats, boeken verspreid op den grond — en kom ik eenige uren daarna terug en vind ik alles op zijn oorspronkelijke plaats, dan kan ik zeggen, dat deze toestand is bereikt door een kwantitatieve wijziging van de situatie twee uren geleden; voor elk object in de kamer kan ik beschrijven hoe groot de verplaatsing in de driedimensionale ruimte is geweest en met behulp van een coördinatenstelsel in een formule weergeven, wat daar in die kamer gedurende mijn afwezigheid is gebeurd. Maar ook kan ik het anders zien Wat daar in mijn kamer heeft gewerkt, is een ordenend principe, dat ik onmiddellijk aanschouw in het beeld, dat mijn kamer mij thans f?eeft. in de kwalitatief totaal andere verschijning, die 7e thans heeft. En niet zoozeer de formule, waarin de kwantitatieve wijzif^ingen tot in decimalen nauwkeurig zijn opgenomen, maar veel meer het inzicht in de kwalitatieve verandering het ver^itaan van dat ordenend principe vermeerdert mijn kennis. Ze brencjt ons tot de dingen zelf en deze te kennen in hun eigen?ardi(?e kwaliteit, te zien in hun individueele totaliteit en den zin daarvan te verstaan is het hartstochtelijk verlangen van alle ware wetenschap, In het voorafgaande konden we dus, aan voorbeelden ontleend, tegenover elkaar plaatsen de mechanistische en de organische

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen