1925 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 64

64

gedaan zijn. Zijn geheele onderzoek is juist gebaseerd op de systematische experimenteele zelfwaarneming. KüLPE, de stichter van de ,,Würzburger School", heeft nu verschillende hoogere geestelijke processen, zooals het denken, het oordeelen, het besluiten, de aesthetische indruk en den wil, aan het experiment onderworpen, doordat hij zijn proefpersoon nauwkeurig uitvroeg, en leerde beschrijven, wat zij bij zich zelf waarnamen, wanneer zij een of andere opdracht moesten vervullen. Ook hier wordt een prikkel gegeven, in den vorm van een woord, een beeld, een figuur, waarop dan met een ander woord, een uitdrukking, een aanvulling of een oordeel moet gereageerd worden. Bovendien wordt ook hier de reactietijd gemeten. In zooverre is dit onderzoek nagenoeg gelijk aan de vroegere experimenten, zooals bij het associatie-onderzoek en bij de zoogenaamde keuzereactie. Maar dan komt het belangrijke verschil: de proefpersoon moet nu nauwkeurig mededeelen, wat hij tijdens het verloop van de proef bij zich zelf heeft waargenomen. Hij moet vertellen, wat hij voelt of denkt, als hij zit te wachten op de prikkel; welke gewaarwordingen hij krijgt, toen de prikkel verscheen, welk gevoel dit bij hem opwekt; daarna welke gedachten of voorstellingen hij krijgt, op welke wijze hij tot de reactie komt; of dit volgens zijn gevoel stug of langzaam gaat; of hij aarzelt of dat hij met beslistheid reageert; of hij lang overlegt, of direct antwoord; of hij een gevoel heeft, dat de j-eactie moeilijk of gemakkelijk verloopt, en zoo voort. En als de reactie heeft plaats gehad, moet de proefpersoon nog weer zijn gedachten analyseeren, en moet hij mededeelen, of hij een gevoel van ontspanning heeft, of hij tevreden is over de reactie, of hij achteraf denkt, dat hij het anders had moeten doen, en dergelijke. Dit onderzoek wordt aangeduid met den naam Ausfrage-experiment; en de verschillende tijdsmomenten onderscheidt men in de voorperiode, de hoofdperiode en de naperiode. Wie zelf wel eens aan een dergelijk onderzoek heeft deelgenomen, en proefpersoon is geweest, weet, hoe moeilijk het vooral in het begin is, verslag te doen van alles, wat er tijdens zulke proeven in het bewustzijn omgaat. Men moet ook hier op zijn eigen gedachten, voorstellingen en gevoelens letten, men moet ze kunnen weergeven en beschrijven; men moet ze dus als objecten binnen zich zelf waarnemen. Toch is dit ook een zaak van oefening; wie langer aan deze Droeven meedoet, levert een veel uitvoeriger verslag van zijn bewustzijnsprocessen, dan wie er voor 't eerst mee begint. Nu heeft WUNDT zich wel scherp gekant tegen deze uitbreiding van het experimenteel onderzoek, omdat hij hierin ziet een

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen