1937 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 104

li 96 niet zo gauw kon overzien. V a n d a a r dat de discussie onbevredigend was. E e n bezwaar tegen de fictie ,,golffunctie in het heelal" is al, dat de wetenschap voortdurend nieuwe gebieden (kernphysica, bestaansmogelijkheid der elementairdeeltjes) onderzoekt, zodat het zeer goed mogelijk is, dat de tegenwoordige opvattingen principieel gewijzigd moeten w o r d e n . Hiervan zou in ieder geval een eventuele ,.golf functie in het heelal" de invloed ondervinden. Als er niet anders onder verstaan w o r d t dan een extrapolatie van de tegenwoordige stand der quantummechanica, zou de extrapolatie van het antwoord ,,ja" moeten zijn. M a a r een dergelijk antwoord is physisch zinloos, d a a r het nooit gecontroleerd kan worden, immers de ,,golffunctie van het heelal" sluit alles in, er is geen w a a r n e m e r meer, die d a a r buiten staat. Echter heeft men voor het eigenlijke punt in kwestie de fictie ,,golffunctie van het heelal" niet nodig. D e term ,,ongestoord" geeft tot misvatting aanleiding. O n d e r storing w o r d t hier alleen verstaan: storing, die zich principieel niet willekeurig klein laat maken, omdat ,,h" een eindige w a a r d e heeft. D u s alleen een storing door w a a r n e ming en door ,,toebereiding" ' ) . Deze zijn n,l. steeds eenzijdig ingesteld of op de golfkant of op de deeltjeskant der entiteiten van de mikrokosmos. M e n kan ook zeggen: deze twee storingen verdelen de wereld in subject en object, zij maken scheiding -) tussen het w a a r n e m e n d e en het w a a r te nemen systeem. E e n eenmaal toebereide toestand J/» ondergaat veranderingen, die berekend kunnen worden. M e n kan deze veranderingen experimenteel controleren. B.V.: O p een gegeven moment (toebereiding) bevindt een electron zich in een bepaalde ruimte, welke toestand door ip is a a n g e geven. A a n zich zelf overgelaten, zal het na enige tijd zich in een andere (gewoonlijk grotere) ruimte moeten bevinden volgens de berekening (in golf taal: een golf pakket heeft zich verplaatst en uitgebreid). Dit laatste is experimenteel in verifiëren. Na deze waarneming echter is de ruimte, waarin het electron zich bevindt, gewoonlijk veel nauwkeuriger te preciseren dan er voor, zodat een nieuwe toestand is ingetreden, een a n d e r e (/-'is nodig ter beschrijving. D e quantummechanica kan dus resultaten berekenen, die met het experiment vergeleken kunnen w o r d e n , m.a.w. zij voldoet aan de causaliteitsnorm der physica. Immers het physische criterium, voor „ c a u s a a l " of ,,gedetermineerd", w a a r n a a r men kan uitmaken of a a n deze karakteristiek voldaan is, is: kan men het tot stand komen van een situatie uit iets anders afleiden of niet? Buiten de physica ver• •':'^f Hiermee bedoel ik. hetgeen Dirac met de term ,,preparation" aanduidt. P. A. M. Dirac, Quantum Mechanics, hoofdstuk I, Oxford 1930. Zie speciaal § 3 en 4. -) Heisenberg I.e. S. 44 u. 48.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen