1940 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 58

42 Wetsidee lingen

en het Substantiebegrip

aan de h a n d der volgende stel-

I H e t substantiebegrip bedoelt wijsgeerig rekenschap te geven van een onloochenbaar gegeven van de voor-wetenschappelijke naïeve ervaring n 1 van de relatieve constantheid der dingen m de wisseling hunner deelen en zmtuigehjk waarneembare gestaltenissen D a a r t o e voert het een scherpe onderscheiding m tusschen de essentie of het wezen der dmgen e r hun accidentia of bijkomstige eigenschappen II In de natuur philosophic beantwoordde aan deze onderschei dmq die tusschen de z g n primaire en de z g n secundaire kwaliteiten w a a r v a n de eerste aan de dingen zelve werden toegerekend de laatste daarentegen werden teruggevoerd op een puur subjectieven vetschijnmgstoestand der dmgen in het menschehjk bewustzijn III H e t bedoelde substantiebegrip laat overigens de meest verschillende concepties toe welke geheel afhankelijk zijn van het v^ijsg e e n g standpunt dat men tegenover de tijdelijke werkelijkheid inneemt IV Ofschoon het substantiebegrip bedoelt van een gegeven der naïeve ervaring rekenschap te geven berust het inderdaad op een pnncipieele miskenning en misdmdmg van de laatste H e t berust n 1 steeds op een theoretische uiteenbreking van de volle tijdelijke werkelijkheid welke in de naïeve ervaring als een onverbrekelijke samenhang v, ordt gevat H e t gaat uit van een tegen stelling tusschen het bewustzijn en een werkelijkheid op zich zelf u e l k e tegenstelling aan de naïeve ervaring volkomen vreemd is V H e t substantiebegrip vindt in al zijn schakeeringen zijn oorsprong m een primaire verabsoluteering of ver-zelfgenoegzaming van het theoretisch denken d a t als zoodanig steeds op theoretische analyse of uit-elkander-stellmg van de volle werkelijkheid berust Deze analyse is echter slechts mogelijk door een pnncipieele abstractie van datgene w a t voor de volle werkelijkheid juist essentieel IS n 1 van den kosmisch-tijdelijken samenhang (Vql over dezen kosmisch-tijdelijken samenhang stelling X X I V ) VI Z o o d r a dus het wetenschappelijk theoretisch denken zich aanmatigt zi)n theoretisch en dus abstract wereldbeeld voor de ware werkehjkheid uit te geven maakt het zich schuldig aan een oveispanning van de theoretische kennishoudmg en aan een wezenlijke vert alsching van de volle ervarmqsuerkelijkheid H e t komt daarbij noodzakelijk m een onverzoenbaar conflict mH de naïeve eivarmg E r bestaat dan ook geen substantiebegrip dat met de laatste m overeenstemming zou zijn VII H e t substantiebegrip vond zijn oorsprong m de Giieksche wijsbegeerte en heeft in tweeërlei vorm zoowel het middeleeuwsclie

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen