1941 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 124

112 heel nieuwe mechanica de quantenmechanica die de begiippen van ruimte tijd hoeveelheid van beweging en energie even mathematisch exact hanteert als de klassieke mechanica Alleen is de overdracht van h a a r resultaten op het experiment een minder directe nu deze gaat via het begrip waarschijnlijkheid E n omdat dit niet zoo zeer de aard der physische wetten raakt als wel het laam der mathematische begrippen waarin we ons w a a r n e m e n van de natuur moeten vatten maar dat der natuur nooit adequaat wordt daarom is het beter niet van waarschijnlijkheidswetten en van mdeterminisme te spreken — Ik wil D r van Baal echter gaarne toegeven dat er nog wel veel nader valt uit te werken op dit terrein' De heer Brummelkamp D e heer Groen zet uiteen dat de submicroscopische toe=;tanden der mateiie niet voor nauwkeurige beschrijving vatbaar zi^n Blijkens het onderzoek van Heisenberg is het principieel onmogelijk plaats en onelheid van de kleinste mateneele elementen tegelijkertijd nauwkeurig te bepalen D a a r m e d e komt automatisch te veivallen een nauwkeurige beschrijving van den toestand waarin het submicroscopische systeem zich op een gegeven moment bevindt en daarmede dan tevens de nauwkeurige voorspelbaarheid der op dezen toestand volgende toestanden D e voorspelbaarheid van het sequens uit het antecedens is echter voor den physicus het criterium bij uitnemendheid omtrent het al of met bestaan van een causale relatie tusschen antecedens en sequens W i j l de voorspelbaarheid komt te vervallen vervalt ook de mogelijkheid van het bewijs der causale relatie en heeft het voor den physicus geen zm n a a r een causale relatie te vragen V o o r den physicus moge deze houding de eenige mogelijkheid zijn het gaat daarom niet aan de causale relatie zonder meer te loochenen Hierover zou ik twee opmerkingen willen maken T e n eerste stelt de physicus w a a r hij deze houding inneemt het beschrijfbaar- c q het bepaalbaar-zijn eenerzijds en het bepaald-zijn anderzijds aan elkander gelijk H e t eerste begrip geeft echter uitmg aan het menschelijk onvermogen heeft betrekking op het w a a r n e mend subject het tweede begrip is betrokken op het object Identiek zijn beide begrippen niet Identificatie van beide begrippen zou slechts toelaatbaar zijn mdien men zich op het standpunt plaatst dat hetgeen voor het subject w a a r is ook w a a r moet zijn voor het object Of spreker deze stelling m zijn algemeenheid onderschrij'ft is echter met duidelijk geworden en zag ik gaarne nader toegelicht Mijn tweede opmeikmg is van gelijksoortigen aard Zij heeft betrekking op de vraag of een identificatie van voorspelbaarheid en causaal-bepaald-zijn eener relatie wel toelaatbaar is op de wijze als door spreker is geschiedt H e t komt mij voor dat ook hier weer een verschuiving heeft plaats gevonden tusschen de op het subjectbetrokken voorspelbaarheid" en de op het object-betrokken zijnde

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen