1942 Extra aflevering Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 75

69 dienen echter volgens hem zooveel oorzaken h a r monisch samen te werken en is er een zoo lange reeks van handelingen noodig, dat het onmogelijk IS, dat ZIJ zonder leiding van een rationeel agens ontstaan kunnen zijn D e onderdeelen van een menschelijk lichaam zijn in hun ingewikkeldheid niet te vergelijken met de eenvoudige textuur van een kristallijne stof ' ) H e t eenvoudigste lichaamsdeel overtreft volgens Boyle m kunstigheid van structuur de door hem zoo diep bewonderde klok van S t r a a t s b u r g M a a r het toppunt van kunst en van doelmatigheid ziet hij toch wel in het menschelijk oog D a a r o p beroept hij zich bij voorkeur en hij wijst er op, hoe de oogen van verschillende dieren op een bepaald doel ingesteld zijn -) O o k het leven der dieren levert hem bewijzen, dat zij, hoewel hij met D e s cartes hen als machines beschouwt, dan toch machines zijn, die op een doel ingesteld zijn, vooral aan de levenswijze en den nestbouw van bijen mieren en spinnen ontleent hij z'jn voorbeelden '^) H e t is opvallend dat ook later de teleologische opvatting steeds den meesten steun van biologen ontving, de physici en chemici, die de eenvoudige en mechanische" wetten der anorganische natuur onderzochten zijn altijd veel meer tot de mechanisch-causale verklaringswijze geneigd geweest O n d a n k s zijn uitgesproken voorliefde voor de chemie, heeft zijn groote belangstelling voor de anatomie Boyle er voor behoed zijn natuurbeschouwing alleen op de onbezielde natuur te grondvesten

Doeloorzakcn in ^ na^uur**^ ^

Boyle wil de teleologische redeneering niet zoo y^j. doordrijven als dikwijls gedaan werd en, hoe^^^ ^') religieus gesproken den mensch het middelpunt van de schepping acht 4 ) , wil hij vooral niet te anthropocentrisch redeneeren De zon is wel tot nut van den mensch maar wij weten niet of dat nu het eerste doel ervan i s " '') H e t nut voor ons van vaste sterren en zonekhpsen ziet hij niet in ^) W i j moeten echter onszelf niet al te belangrijk achten, alsof alles naai onze behoeften g e w a a r d e e i d zou moeten worden ''') V a n veel dingen zien wij het nut niet of nog niet zoo is pas , sedert kort" door H a r v e y ' s ontdekking het nut der aderkleppen gebleken '^) T r o u wens, de eindoorzaken te zien is niet eenvoudig, w a n t dikwijls is het belang van het mindere ondergeschikt aan dat van het meerdere, w a t Beperking der redeneermq.

1\

Fm IV, 523

Fm IV 525-527 -) ï\ 4\ 'jj

'') • )

S\

IV IV, Fm IV, Sm IV, F i n IV Fm IV Fin Fin

541 Exp N Ph I 434 529 523, 528 535 536 546

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen