De ethiek in de gereformeerde theologie - pagina 32

30 nach allen Seitenjiin die höchste Leistung des Calvinismus in der Niederlandischen Kirche", — daar mag er wel eens nadruk op gelegd, dat dit ook geldt van zijn arbeid op het gebied der Gereformeerde ethiek. Ik hoop dit straks nader aan te wijzen, doch heb eerst stil te staan bij den reeds genoemden invloed der Engelsche Puriteinen èn op VOETIUS zelf èn op de Gereformeerde ethiek '^). Hoe onder hen met PERKINS de casuïstiek reeds op het einde der i6= eeuw was opgekomen mocht ik reeds verhalen, q^' Uit hun strijd tegen de lïpiscoiialen, eerst gevoerd op het terrein van den eeredienst en na 1568, als het puritanisme in jiresbyterianisme overgaat, op dat van kerkinrichting, was de casuïstiek of de leer der conscientiegevallen als vanzelf geboren. Waar dan nog bijkwam dat haar noodzakelijkheid hoe langer hoe meer bleek, als de Puriteinen, in reactie tegen het wereldsche hof van ELISABETH en de STUARTS en onder invloed van wat zij te Geneve en elders op het vasteland gezien hadden, zich in hun zeden kenmerkten door dien strengen levenstoon welke aan het Calvinisme eigen is en zich o. m. kenmerkt in het als zondig veroordeelen van wat voor anderen „onverschillig" is, gelijk tooneel, dans en kaartspel.

Wat deze mannen dreef was echter

geen vverkheiligheid. In dogmaticis waren Episcoj)alen en Puriteinen h e t \ vrij wel eens en wachtten beiden als Gereformeerden geen zaligheid uit d e y werken der wet.

Met hun ,,Practice of the j^iety" bedoelden zij slechts

ernst te maken met 's Heeren wet en met al wat uit die wet volgde voor het leven. Hun ethiek was allereerst een ijlichtenleer en telkens kwamen zij voor de vraag: voor God?

Heere, wat wilt Gij, dat ik doen zal ? Wat is plicht

Bij, zij het ook subjectieve,- collisie van plichten was voor-

lichting noodig.

Zij wisten het, dat bij het geweten, zooals KNOX eens

,

tot MARIA STUART gezegd had, ,,weten" noodig is, weten van wat God wil,

en dat dit alleen uit Gods ^Voord in hun bewustzijn kon komen.

Toch was hun ethiek niet uitsluitend plichtenleer.

Ook de kennis der -

beoefening was een deel van de leer der practice of piety.

op Po slechts

En zoo

ontstond onder hen allereerst en straks zelfs onder de Episcopalen — ik denk hier ook aan de z.g. „doctrinal puritans" — die eigenaardige beoefening der ethiek welke sedert als „Theologia Practica" bekend is geworden. Bij alle groote verdiensten voor het ethische leven mag echter toch

1)

V g l . o v e r l i o n liet wei-k v a n D O U G L A S C A M P B E L I . , w a a r v a n J . W . G . V A N M A A N E N

e e n v e r t a l i n g l e v e r d e , „De P u r i t e i n e n i n N e d e r l a n d , E n g e l a n d e n A m e r i l i a " . S n e e k 1 8 9 6 .

1) Hc lier P r

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen