Zedelijkheid en recht - pagina 74

70

subject, die, in onderscheiding van de rechtelijke, noodig is bij de zedelijke normen, deze toestemming is op haar beurt afhankelijk van toevallige omstandigheden, van w^at zoo, maar ook anders zijn kan. Een zeer voorname plaats daaronder komt toe aan w^at de menschen zich als het laatste doel of het hoogste goed stellen, omdat zij daaraan voor zich de hoogste waarde toekennen; niet maar zéggen toe te kennen, doch werkelijk toekennen. Toch zou men dit toevallige in de gangbare zedelijkheid zeker overdrijven, door hier te denken aan of te spreken van een „tot capita tot sensus". Het is dan ook in strijd met de ervaring, dat 'n mensch hier de maat zou zijn van goed en slecht. Want, al is ook het ethos iets wezenlijk individueels, de normen voor goed en slecht waaraan het willend subject zijn toestemming geeft, maakt dat subject niet zelf, maar vindt het in zijn omgeving, al worden zij straks ook, hetzij door hem zelf, hetzij door zijn omgeving, gewijzigd. En, naar analogie met de munt, die, om in het onderling verkeer waardemeter te zijn, althans binnen zekere grenzen van tijd en ruimte moet gelden, moet gangbaar wezen, moeten ook de zedelijke normen, om in het onderling verkeer waardemeters voor goed en slecht te kunnen zijn, althans binnen zekere grenzen van tijd en ruimte, gangbaar zijn. Deze gangbare zedelijkheid is echter, ik heb daar vroeger reeds op gewezen, maar zal het thans nader aanwijzen, iets anders dan de „openbare meening" of de publieke opinie. Heeft deze laatste toch, als meening omtrent behooren en mogen, al zekere overeenkomst met de gangbare zedelijkheid, reeds als meening van de on-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen