Staat en Maatscbappij.

I.

Het zijn wel zeer groote woorden, die hier als opschrift boven staan en missdhien zou het beter zijn, het weinige, dat , ik te zeggen heb van een ander opschrift te vooTzien. De bedoeling is' toch' slechts er aan te herinneren , dat wij zoowel aan den staat als aan de maatsahapipij een eigen taak en een eigen plaats toekennen en van meening zijn, dat beide door eigen wetten woxden bahcerscht.

Is het noodig deze oude bekende waarheid wee> r in herinnering te brengen?

M. i. moet op deze vraag worden geantwoord: , , helaas wel".

Hoe dit komt? Een heel complex van oorzaken valt aan te wijzen.

Allereerst doior onzen strijd tegen het liberalisme, dat optrad met de leer der staatsonthoiuding. \'an deze' leer hebben onze menschen, en terecht, een diepgewortelden afkeer.

Deze afkeer is niet enkel te verklaren uit principiëele overwegingen, noch minder uit een helder inzicht in de positieve staatstaak. Integendeel, veeleer heeft het zien van de maatschappelijke misstanden die ontstonden door den groei der industrie en het op ruime schaal toepiassen der machine, juist de uitnemendste mannen geïnspiireerd tot verzet tegen een staatsbeschouwing, die zulke toestanden kon doen ontstaan en voortbestaan, zonder een hand uit te steken tot leniging van clen nood en bescherming van den zwakke.

Aangegrepen door de sociale ellende heeft men toen om een bepaald doel te bereiken de leer der staatsonthouding met kracht bestreden. Deze strijd is lang en zwaar geweest en de opgewekte emoties trillen na in breede lagen des volks. Reeds om deze reden zou het niet te verwonderen zijn, indien sq, mmigen door reactie den juisten kijk op de taak van 'den staat zouden verliezen.

Een andere oorzaak, die in dezelfde richting gewerkt heeft, is de ontwikkeling der techniek). Nieuwe belangen kwamen op en eischten regeling en voorziening. Telefoon, telegraaf en post, waterleiding, gas-en electriciteits-bedrijven en zooveel meer plaatsten niet enkel de practijk maar ook de theoaie vücr onvoorziene moeilijkheden. 't'Gevolg was, dat de pxactischenood tot handelen dwong en daarna de theorie zich opmaakte om noodgedwongen een rechtvaardiging te geven. Niet altoos was dit makkelijk, en niet altoos lukte 't evengoed, maar het resultaat was dan toch, dat de overgroote meerdeiiieid tenslotte den gang van zaken bevredigend vond.

De staatsrécht-theoretici hebben 'de oude gedachte vun den politiestaat verlaten en zijn bijna voltallig, zij het dan ook langs onderscheidene wegen, aangeland bij den cultuurstaat. Deze laatste staatsopvatting heeft tot inhoud, dat de staat met alle middelen de cultuur moet dienen. Welke' öonse-'[uenties hieruit volgen is niet in één woord' te zeggen. Lang niet allen, die van een cultuurstaat spreken denken daar gelijk over.

Als derde oorzaak van de uitbreiding der staatstaak, moet genoemd worden de invloed der soeiaaldomocraten.

Het marxistisch socialisme is wetenschappelijk en practisch één groot fiasco^. Gezien uit den gezichtshoek der marxistische beginselen is het één lange historie van aanpassing en verwatering op i^Ue punten. Ook de houding tegenover den staat 'S radicaal gewijzigd.

.J^ij Marx was de staat het instituut waarin bij uitnemendheid het kapitalisme triomphen viert en de komst van de nieuwe orde van zaken zou dan ook worden voorafgegaan door de ineenstorting van den staat.

Bij stukjes en beetjes is deze beschouwing uitgeleverd. De strijd tegen den staat maakte' plaats voor onverschilligheid ten opzidhte van dit kapitalistisch-gedoe. Voor de onversohilligheid kwam vriendelijkheid in de plaats en thans is men er in het 'socialistisch kamp van overtuigd, dat alle idealen vervuld zullen wO'rden naarmate het gelukt de staatsmacht te stellen in eigen dienst. Zoo kwam er een onbegrensde staatsvergoding en deze bleef niet geheel beperkt tot de gelederen der strijdende proletariërs.

Waar er ook maar iets hapert in de maatschappij, daar moet de staat ingrijpen. De staatsmacht geneest alle kwalen, buigt alle kromme verhoudingen recht. De ongelijke bezits-en inkomens-verdeeling moet door den staat herzien worden, economische wetten moeten door den staat buite'n werking gesteld, de p'toductie moet door de staatsmacht in goede ecionomische banen worden geleid.

Ook het stelsel van distributie moet herzien worden en 't is alweer de staat, die in eonourrentie met den middenstand moet optreden om ^tot betere regeling te komen. Zelfs wo'rdt propaganda gevoerd voor het denkbeeld om door middel van de staatsmacht-een bepaalde godsdienstige overtuiging te doen aanvaarden en allen valschen godsdienst uit te roeien.

'Van uiterst links tot uiterst rechts zijn de sporen te zien van een staatsopvatting, die karakter en doel van den staat miskent en deze maakt tot eeri soort voogd over elke levensuiting. 'Meerdere oorzaken zijn te noiemen, doch wij laten het hierbij.

het hierbij. Onder den invloed van deze stroomingen is ook in onzen eigen kring de juiste opvatting van de staatstaak min of meer zo'ck geraakt en wordt vo'oral op het terrein der gemeentepolitiek gehandeld alsof alles wat op-zichzelf wel nuttig of wenschelijk zou zijn, nu oiok reeds daarom behoort tot de plichten der onderscheidene overheidsorganen. Toch is niets minder waar dan dat.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen