Het eeuwfeest der Afscheiding.

XII.

De God van leven en dood, de God en Vader van des menschen lot kwam tusschenbeiden. Nog eens stel ik de vraag: waarom geen uitvoering gegeven aan het aanvankelijk voornemen zich nogmaals te wenden tot den koning en nu ook tot de synodale commissie? De Cock had niet de gewoonte uil te stellen tot morgen wat hij heden kon doen. Thuis gekomen vond hij den toestand van zijn oudste dochtertje, dat ziek was, verergerd. Binnen een week stierf het! Gerust kan worden aangenomen dat dit wel de eerste reden was dat het voorgenomen schrijven of misschien wel de verzending daarvan achterwege bleef. Daarbij kwam dan in de tweede plaats het zooveel besproken bezoek van Scholte aan De Cock gebracht, dat wat door Reitsma-Lindeboom is genoemd: de apostolische reis van Scholte. In deze kwalificatie van Scholte's bezoek ligt reeds een uitgesproken strekking. Deze aanduiding is niet juist. De reizen van den apostel zijn niet gemaakt als bij invallende gedachte. De apostel heeft maar niet de male op den schouder genomen en de staf in de hand, en is op reis getogen niet wetende waarheen, waarlangs en tot welke stad zijn pad hem zou voeren. Hij reisde niet als bij geval. Wèl was dit het geval met deze reis van Scholte. Reeds sinds eenige maanden verlangde hij Ulrums gemeente te leeren kennen en eens in eigen persoon de beweging gade te slaan, die de aandacht zoo sterk trok van allen die het heil der kerk zochten en het welzijn van land en volk. De geschikte gelegenheid bood zich dra aan; zijn vriend en studiegenoot Simon van Velzen was beroepen te Drogeham in de woudstreek van Friesland en de begeerte bestond bij beiden dat Scholte hem zou bevestigen; daarna zou hij dan de reis een weinig verder voort kunnen zetten en doorreizen naar Ulrum. Tot deze bevestiging behoefden zij alleen maar de toestemming van den consulent, de inschikkelijkheid zijn beurt voor deze plechtigheid af te staan aan Scholte. De consulent was daartoe niet genegen. Dat sprak bizonder sterk. Scholte bleek een geteekende. Reeds in het Noorden en zelfs al in een achterhoek van Frieslands zandige woudstreken. De bevestiging en de reis zouden niet doorgaan! Zoo scheen het! De Heere had het anders gedacht Hij grijpt in; Hij opent den weg. Scholte's zwager, de heer Brandt in Amsterdam, wordt ernstig ziek. Met Nijkerks geliefde predikant Callenbach is een afspraak gemaakt op Woensdag vijftien October een weekbeurt voor dien Ie vervullen. Nu Scholte toch op reis moet, grijpt hij deze gelegenheid aan, nu meteen door te reizen. Hij meldt van zijn voornemen niets aan De Cock. Voor dezen geheel onverwacht komt hij Donderdag negen October bij De Cock. De luiken gesloten, de gordijnen neergelaten. Er is rouw in de pastorie. Het dochterke is gestorven. Geen apostolische reis is ondernomen, maar God heeft een broeder, een vriend in den nood, op weg gezonden, om rouwdragenden te troosten en bijstand te bieden. Doch deze rouwdragenden over den dood van hun oudste dochterke, zijn evenzeer bekommerd, in duizend vreezen, over den toestand van de kerk die hun zoo na aan het harte ligt. Het hart eens te mogen uitstorten, de bekommernisse te mogen uiten voor eeneii, die door De Cock werd gehouden voor eenen eenigen broeder, hoe groot een voorrecht werd dit geacht door het treurend ouderhart, door hen die in rouw waren over hun kind, en in groolezorg over de kerk. Scholte wordt beschouwd als van den Heere gezonden. Zijn voeten zijn hui) liefelijk, als van eenen, die den vrede doet hooren, niet ^elijkerwijs de wereld van dien tijd hem zocht, maar van eenen vrede, die een goede boodschap is, den gebrokene van harte. Hij is het gezin van De Cock en voor diens geestverwanten in Ulrum en zijn ruimen omtrek degene, die tot hen zegt: uw God is Koning!

Hoe blijde grijpen de vromen in Ulrum de gelegenheid aan, die zij zich geboden achten, van

hun kansel weer eens de waarheid te mogen hooren. Afgesproken wordt dat Scholte des anderen daags en wel des avonds zal preeken. Zij zullen daartoe direct maar de toestemming van den consulent vragen. Deze is al verwittigd van Scholte's komst; de kerkelijke besturen zijn in actie: Scholte's optreden moet voorkomen, moet verhinderd! Dat hadden de Ulrummers niet verwacht. Zoo kwaad dachten zij niet. Dit getuigde voor hen. Scholte was toch een predikant in het volle genot der rechten van een leeraar in de Nederlandsche Hervormde Kerk. Dat zij Ds Smith, den consulent, kennis gaven van de voorgenomen prediking, was meer een beleefdheid, dan dat zij daarmede voldeden aan den eisch van een artikel uit het Reglement op de vacature-diensten. Ds Smith, noch Scholte en De Cock, hadden daaraan in het eerst gedacht. Men kende over het geheel den inhoud van den reglementen-bundel maar weinig; daarin waren beter thuis zij die in de kerkelijke besturen zitting hadden. Dezen herinnerden Ds Smith aan zijn bevoegdheid. Zij wenschten Scholte niet op den kansel in Ulrum; Smith was hun gewillig werktuig en derhalve keurde die het niet goed dat Scholte zoude optreden; echter de kerkeraad zou het graag zien, alzoo heeft Scholte gepreekt, en lang, zeer lang ook.

Nu was tevens het plan gemaakt, dat Scholte Zondag weer zou preeken en dat dan het heilig avondmaal door hem zou worden bediend. De geestverwanten van De Cock hadden het gedurende de schorsing van hun dominee niet gebruikt. Ze verlangden daarnaar zeer sterk! Zoo ging dan Scholte in eigen persoon naar Ds Smith (Leens ligt zeer nabij Ulrum) en vroeg of deze zijn beurt aan hem wilde afstaan. Ds Smith weigerde het en wenschte zelf de beurt te vervullen. Een dag van droefheid op droefheid! Het dochterke werd begraven, aan den voet van den jrijzen muur van het oude kerkgebouw, daar waar aan de binnenzijde de kansel staat, waarvan haar vader door vijanden van het Evangelie der zaligheid reeds zoovele malen was geweerd; en die dezen voor imm«r en altijd voor De Cock gesloten begeerden en poogden te houden. Des anderen daags, op Zondag 12 October, werd des morgens de klok geluid; het was een mooie herfstdag; desnoodig zou men buiten kunnen samenkomen, gelijk dan ook des middags werkelijk zou gebeuren. De scharen stroomden toe. Het gerucht van Scholte's overkomst was langs de verschillende wegen naar de dorpen van rondom uitgegaan. Een ander gerucht ging met het eerste dezelfde wegen: de kerkeraad wenschte, dat Scholte preeken zal en dat door hem het Avondmaal zal worden bediend, het is Vrijdagavond bekend gemaakt, maar de consulent wil zijn beurt niet afstaan. Zoo zullen er onder de vele kerkgangers ook vijanden mede-optrekken. Immers van dezulken waren ook Vrijdagavond aanwezig geweest, die het er op hadden gezet, Scholte te vangen in zijn rede, en als zij dit niet zullen kunnen, dan zullen zij hem valsch beschuldigen, gelijk ook is geschied door eenigen hunner, die zich haasten zullen hem aan Ie klagen o.a. van majesteitschennis, bij den officier van justitie te Appingedam, die als stond op den uitkijk, op den wachttoren of er nog geen boodschapper kwam van den kant van Ulrum.

G. KEIZER.

(Wordt vervolgd.)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen