UIT DE SCHRIFT

Ontevredenheid zaaien.

Sichem, in de dagen der Richteren, — 'twas niet veel in het oog van menschen, zooals wij zijn, menschen, die in een paar maand zooveel volken zien onderworpen en zooveel vierkante kilometers grond bezet.

Niettemin had Sichem een „koning". In den tijd van ons teksthoofdstuk heette de titularis Abimélech.

De Richterenperiode miste een centraal gezag, en dat was een gevolg van de ontrouw aan het Woord van God. Twee rampen, die samen de deur openzetten voor willekeur en revolutie, voor gerechtelijken moord en snelle regeeringswisseling. Sichem had dat aan den lijve ondervonden. De manier, waarop Abimélech aan het bewind gekomen was, legde er getuigenis van af. Hij wasj om zoo te zeggen, een hinderlijke figuur in het schouwtooneel van de kerk des Ouden Verbonds. Wanneer op het doek een film vertoond wordt, of een lichtbeeld, en in de zaal is iemand, die van zijn plaats opstaat, en zóó gaat staan, dat hij het beeld onderschept, dan zien de menschen niets meer, dan een figuur, die zij niet scherp onderscheiden. En wat ze zien móéten, ontgaat hun. Zoo is ook Abimélech: onder Israël dient alle koningschap, en alle leiderschap theocratisch te wezen: het dient zich te verbinden met de priesterlijkte liefde, die dient. Maar Abimélech komt tot de macht door een 70-voudigen moord; dat er één ontsnapte, was werkelijk niet zijn „schuld".

Niet lang echter handhaaft zich de tyrannic, die een zedelijken grondslag mist. Straks dingt een ander naar de heerschappij, en die ander is al evenmin kieskeurig in het zoeken naar de middelen, die hem op het schild kunnen heffen. Tusschen Abimélech en zijn onderdanen, de burgers van Sichem, komt „een booze geest" een wig di-ijven: het afweekingsproces is dra aan den gang. En dezelfde burgers, die zoo „enthusiast" Abimélech tot dictator hebben uitgeroepen, zijn nu na enkele jaren al klaar, om hem op zij te dringen.

Dat gaat evenwel „methodisch", „systematisch": .

Nummer één der revolutionaire methoden is: opzettelijk ontevredenheid zaaien. Men legt lieden in hinderlaag; hun taak is, relletjes te veroorzaken, die Abimelech's bewind in kwade reuk mC/Cten brengen. Men maakt misère, opdat het volk die misère straks verwij te aan de verantwoordelijke regeeringsinstanties. De bergstreek, toch al ontoegankelijk, en moeilijlc te controleeren, wordt onveilig gemaakt; een fluistercampagne ontwikkelt zich straks, spoedig en heftig. H'ebt u het al gehoord: al weer een karavaan geplunderd! Mooie regeering hebben we! Terwijl de profetie klaagt, dat destijds in Gods verbondsland een ieder deed wat goed was in zijn oogen, daar gebruikt de revolutionaire clan deze klacht, schijnheilig genoeg overgenomen, als een welkom propagandamiddel. Men stóókt: straks zal de zittende regeering de gevolgen wel ondervinden, wanneer het j, uur der bevrijding" eens slaat. Verraders werken achter de schermen; maar zij zuchten steen en been over het verraad; de slappe regeering „verraadt" de „onschuldige slachtoffers", die men ostentatief beweent...

Nummer twee der revolutionaire methoden is: zorgen voor een candidaat-bevrijder; een man, die op de ruïnes van den verlepten inboedel de vaan van een nieuw, een jeugdig bewind zal planten, , zoodra het groote uur, de stonde der bevrijding, maar slaat! Als zoodanig fungeert hier een zekere Gaal. Sommigen hebben gemeend, dat hij het proletarisch element vertegenwoordigde in tegenstelling met den aristocratischen Abimélech. Abimelecla — die naam wijst op een koninklijken vader; het zou dus een man van deftige aflcomst wezen. Gaal evenwel is de zoon van „Ebed"; dat kan een eigennaam zijn, doch ook beteekenen: „slaaf". Indien dit de juiste opvatting zou zijn, zou hier een „man uit het lagere volk" een tegencandidaat zijn tegen den „dwingeland der plutocratie". Evenwel .— zekerheid aangaande den naam „Ebed" hebben we niet; in dezen is dus voorzichtigheid den uitlegger geboden. Dit ééne is wel duidelijk: Gaal heeft niet opgezien tegen „een opmarsch naar Sichem". Met een keurbende van vertrouwden, zijn élite, rukt hij de stad binnen, de avonturier van onbekende afkomst. Verbondskind? Wat maalt men daarom? Abrahams zaad? Wel neen, het komt slechts op de daad aan. 't Is een Kanaaniet, — maar hij tenminste heeft initiatief! Hij maakt handig gebruik van de heerschende ontevredenheid, en wakkert ze aan. De heroïsche moed, pn dan van een genie, dat uit de lucht kwam vallen; — is 'J; geen geschenk van „de Voorzienigheid"?

Nummer drie van de revolutionaire methoden is nu: syncretisme in den godsdienst, gepaard met een krachtig appèl op de diepere volksinstincten, plus gedweep met de „volksche" cultuur. Men gaat naar buiten op het veld, — de groote optocht van bodemverbondenen! Men maakt een religieuze ceremonie van den oogst! Een dankzeggingsdienst ontbreekt niet; zouden de prachtige boeren, die op hun eigen bodem groot geworden zijn, niet de voorzienigheid erkennen in den oogst? Maar vooral geen sectarische kerk! Vooral geen traditioneel© dogmatiek! Vooral niet de orüiodoxe Jahwè-dienst, laat de orthodoxe priesters zich niet met politiek inlaten! Men brengt zijn religieuze ceremoniën over naar het huis van i... Baal BeriÜi. D.w.z. van den „Baal des verbonds". O zeker, 'tverbond blijft aan de orde! Men Is niet anti-religieus; de tradities van het voorgeslacht worden met begrijpende achting bejegend. Maar — er zij toch een nieuwe religie: de Baal, de „nieuwe" gotl, die bij den bodera past, is met den niet-distüictieven, niet exclusivistischen, niet-sectarischen naam van Baal prachtig getypeerd. De oude god van het oude ras, dat sedert vele eeuwen in Kanaan gewoond heeft kan zijn naam ook zonder redelijk bezwaar aan Jahwe leenen; baal beteekent: heer. Maar die naam heeft boven het streng-orthodoxe „Jahwe" dit voor, dat hij verbonden is aan het oude bloed, den ouden kanaansbodem, — een prachtig symbool van religieuze natuui-verbondenheid... De mythe keere terug en werke opvoedend.

Straks wordt het religieuze oogstfeest, gewijd aan den ouden baal-beril: h, het hoogtepunt van het aldus opgewekte volks-enthusiasme. Onder luid geroep wordt Abimélech gevloekt, en de nieuwe aera ingeluid De teerling is geworpen, — wie nu nog terug wil, is verrader van de nieu.we religie, en 'van de bevrijding!

Het eind is straks een vreeselijk bloedbad. Velen vallen er aan ten offer, en ook Abimélech zelf vindt een smadelijk einde.

't Zijn oude geluiden, maar ze klinken ons geslacht als nieuw in de ooren. Niet, dat men zegen kan: deze is van A, en de ander van B| een zuiver prototype: de lijnen kruisen zich thans eer anders. Maar men vindt dezelfde dweperij, dezelfde methode, dezelfde mythen, dezelfde „religiositeit". De God van Luther? — de oude germaansche Wodan is beter. De orthodoxe mensch? • maar de heroïsche is beter. Logische speculatie en Tcerkelijke theologie? — maar de mythe is beter. Traditie en legaliteit? — maar de stuwende kracht is beter, en de revolutionaire methode, mits ter hand genomen in dienst van het deaal eener volks- en bodemverbondene religie van dynamisch gehalte is beter! Onrecht? Wat déze dynamiek doet, dat is altijd recht!

Nu lette de kerk, die het Oude Testament als Gods Woord erkent, voor het minst op deze twee dingen.

In de eerste plaats: Abimélech en Gaal zijn beiden onder het oordeel Gods verpletterd. Het was God, die een „boozen geest" gezonden had tusschen Abimélech en Sichems burgers. De Heere God heeft het pad der eigenwilligheid en de slagvelden der principiëele verwarring in zijn theocratische verbondsgemeenschap telkens en telkens weer laten opbreken om beurten door de elkaar bekampende partijen. Partijen, die niet naar de schriftuurlijke antithese zich afgrensden tegenover elkaar, doch zich van elkaar onderscheidden door maatstaven in het kader van tegenstellingen, die zij zelf bedacht hebben. Zoo slaan de bommen en granaten van 1914—'18 en van 1940 diepe gaten in de wegen der wereld, want de tegenstellingen die menschen maken zijn niet naar de principes van het Woord geformuleerd. Heden Abimélech, morgen Gaal — en het eind is, dat na de Richterenperiode de Heere het theocratisch koningschap stelt, gemarkeerd in David, en daarom uitdrijvende Saul. Zoo komt over Compiègne I en II tenslotte de theocratische Priester-Koning Jezus Christus Triumphator tot zijn laatste heerschappij. Het hoofd omhoog, uw verlossüig komt!

In de tweede plaats: de revolutionaire woeling, die te Sichem tegen Abimélech stemming maakte, kon hem veel verwijten. Abimélech was ook een sta-in-den-weg toen Jahwe het beeld van den theocratischen priester-koning projecteerde. Maar toen Sichem dezen duivel uit wilde werpen door Beëlzebul, den overste der duivelen, toen werd Israël nóg verder afgevoerd van het schouwtooneel, dat den Messias aan de kerk vertoonde. Slechts de terugkeer naar het Woord heeft weer verlossing gebracht.

Alzoo zal het ook met dit geslacht zijn. Amen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen