VU Magazine 1974 - pagina 337

op de 'goodwill' van Washington; winst wordt verkregen door het uitoefenen van pressie - pressie op wereldschaal. We herinneren ons de woorden van King hierover: 'Pressie, zelfs conflict was een ongelukkig maar noodzakelijk element in de sociale verandering'. Vroeger hetende gerechtigheid 'rassenscheiding'. Nu betekent gerechtigheid gelijkheid en de exegese is opnieuw karakteristiek voor Malcolm: 'de wet der gerechtigheid luidt: watje zaait, zul je oogsten. De wet der gerechtigheid luidt: hij die met het zwaard doodt, zal door het zwaard worden gedood. Dat is gerechtigheid'.

Broederschap We hebben het thema broederschap al even aangestipt. Malcolm ging de blanken in een ander licht zien. Ze waren niet allen de duivels, waar hij hen eerst voor hield. De 'kleurenblindheid' van de echte Islam deden hem beseffen dat deze broederschap mogelijk is, maar voorlopjg alleen binnen de groep die de Islam echt aanhing. Later omvatte zijn opvatting van broederschap 'allen die het willen'. Dit had natuurlijk praktische gevolgen. Malcolm weigerde niet langer samen te werken met blanken, hoewel hij nog steeds geloofde dat dezen het best onder blanken konden werken aan de zaak. Ze 'moeten steunen wat de zwarten besluiten te doen'. Niettemin wil hij met iedereen samenwerken, zolang de doelstellingen in de richting gaan van het verwoesten van 'het aasgierachtige systeem dar het bloed gedronken heeft van de zwarten...' Er bleef een zeker 'separatisme', voor zover het de zwarte strijd betrof- en terecht. Blanken, zo vond hij, kunnen niet toetreden tot zwarte organisaties. 'Blanken die mee willen

blanken een rol te spelen in hun eigen bewustwordingsproces.

Mens als mens Malcolms nieuwe gezichtspunt had ook persoonlijke gevolgen. Hij was niet langer tegen gemengde huwelijken. Hij geloofde nu dat ieder mens ale mens moest worden gezien. -Wanneer we te maken hebben met de mensheid als een familie, bestaan er geen zaken als integratie of gemengde huwelijken. Dan trouwt er gewoon en mens met een ander mens'. Dit deed hem echter niet de ogen sluiten voor de werkelijkheid: in de Amerikaanse samenleving wordt broederschap niet in de praktijk gebracht; ze wordt beheerst door racisten die de macht in handen hebben. Deze mensen zijn moreel onaanspreekbaar. Daarom moeten andere middelen worden gebruikt: 'Je bent bij deze man in huis'? zei hij tegen z'n gehoor, 'als hij je niet goed behandelt, brand je z'n huis af. Dan zal de man je goed behandelen. Hij zal niet goed doen, omdat hij van je houdt...je hebt niets te verliezen dan discriminatie en segregatie'. (Bij de term 'de man' dienen we 'de blanke' te verstaan). We hebben al gezegd dat Malcolm eerder en duidelijker dan King de politieke samenhang in de strijd zag. Het Europese kolonialisme was nog niet voorbij en was bovendien opgevolgd door het Amerikaanse 'dollarisme'. De toekomst van de Vrijheidsbeweging in Amerika lag in een samengaan met het Pan-Afrikanisme. Malcolm was duidelijker in zijn kritiek op de Amerikaanse samenleving. Tijdens de reizen die hij ondernam, merkte hij op dat het geen 'toeval' was dat zoveel onafhankelijke landen zich tot een of andere

Het was Malcolm die ons zei dat Martin King in een toespraak in de Armory Hall opmerkte dat hij, toen hij de Skandinavische landen bezocht, geen armoede en geen werkeloosheid had gezien. Volgens Malcolm had dit grote betekenis en hij 'hoopte dat King wist wat hij had gezegd', waarom deze landen hem als 'anders' waren opgevallen. We weten nu dat King inderdaad wist, waarom hij deze landen noemde; het was geen 'toeval'. Malcolm ontdekte dat het in Amerika, zoals elders, niet ging om slechte mensen, individueel gezien, maar dat het ging om een systeem, om een onmenselijke maatschappijstructuur die het gedrag van mensen beïnvloedde. En zelfs wanneer personen afzonderlijk trachtten zich anders te gedragen, werden ze door de gedragscode die in de samenleving in kwestie gold, overstemd: 'Het is de Amerikaanse samenleving, de sociale atmosfeer die het de mensen onmogelijk maakt elkaar te ontmoeten... de blanke heeft het kwaad daarom niet geërfd, maar de Amerikaanse racistische samenleving roept het in hem op'. In deze context gebruikte Malcolm X het woord 'boete doen' schuldbelijdenis - zo dicht bij 'verzoening' was Malcolm nog nooit gekomen. Er is nog een mogelijkheid, zei hij, voor een revolutie zonder bloed vergieten. Die hangt af van de bereidheid van blank Amerika om berouw te tonen. Hij twijfelde er aan of dat zou gebeuren. Wel was het absoluut noodzakelijk want boete doen (we zouden ook 'verzoening' kunnen lezen) was meer dan een gedésegregeerde kop koffie of gedésegregeerd theater. Wanneer deze maatschappij mensen ertoe brengt kwaad te doen, wanneer deze maatschappij een revolutie zonder bloedvergieten tegenhoudt, wanneer het onmogelijk is, dat het kapitalistische systeem blijft voortbestaan, wat wilde Malcolm dan? In die jaren wist hij dat niet precies, maar hij was 'flexibel'.

Socialisme

King opgebaard in Mempliis '68 . . . de waarlieid over liet systeem . .

doen, zijn in werkelijkheid op de vlucht om hun eigen geweten te sussen... Het Amerikaans racisme ligt niet bij de negers maar bij hun mede-blanken, daar moeten de blanken, die serieus iets willen bewerkstelligen, werken'. Het gaat niet langer om de vraag of er goede blanken bestaan, maar op welke manier ze de zaak het beste kunnen dienen. En Malcolm had er gelijk in dat hij hun plaats voorlopig zag bij hun mede-blanken die met hun racisme het probleem hadden geschapen. Want gedurende deèe periode van consolidatie, van' heropvoeding en bezinning hebben de

vorm van socialisme hadden bekend en zich hadden afgekeerd van het kapitalisme. Hij kon beter dan King het verband tussen kapitalisme en racisme aantonen: 'Het is de blanke onmogelijk wel in kapitalisme en niet in racisme te geloven. Er is geen kapitalisme zonder racisme'.

Geen 'toeval' Hij trok dit nog verder door. Wanneer je op een blanke stuit die een filosofie aanhangt zonder racisme, 'is dat gewoonlijk een socialist of is zijn politieke filosofie socialistsch'.

Concluderend moeten we zeggen, dat we Malcolm's filosofie zich zien bewegen in de richting van' een vorm van het socialisme. Misschien zocht hij zonder het te weten, net als King, naar een samenlevingsvorm, waarin 'de these van het kapitalisme en de antithese van het communisme' met elkaar konden worden verzoend. Hij wist dat het einddoel van de zwarte opstand, zoals ze zich in dat stadium manifesteerde, voornamelijk lag in het geaccepteerd worden in het bestaande systeem. Hoewel hij niet precies wist wat hij wilde, wist hij precies wat hij niét wilde, namelijk te worden opgenomen in het bestaande systeem. Het is moeilijk Malcolm vast te pinnen op het geweld. Hij was zeker niet voor geweldom-het-geweld, maar hij was voor geweld als zelfverdediging. Tot zijn dood sprak hij over geweldloosheid als de antithese van zelfverdediging, als over een soort (christelijk?) masochisme. We menen niet, dat het Mal39

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen